*

આખ્ખું આકાશ પહેરી આવી તું સામે, મને સૂઝયું નહી મારે શું કરવું,
ધડકન તો ધડકન, હું ચૂકી ગ્યો સાવ તારી તારીફનું પાનું ઉતરવું.

આમ તો પટોળું હતું આસમાની તોય ઝાંય વર્તાઈ સઘળે ગુલાબી,
ધરતીથી વ્હેંત-વ્હેંત ઊંચો હું ચાલું, જાણે હાથ લાગી ઊડવાની ચાવી;
વરસોનાં વહેણ એક પળમાં ભૂંસીને ઋત સોળવાળી પળમાં થઈ હાવી,
રોમરોમ નર્તંતા હોય એવી પળમાં શીદ પાંપણ ભૂલી ગઈ પલકવું?
ધડકન તો ધડકન, હું ચૂકી ગ્યો સાવ તારી તારીફનું પાનું ઉતરવું.

હાથોમાં હાથ લઈ ‘કેમ છો’ પૂછી, હોય શોધવાની બેસવાની જગ્યા,
કોફીના કપમાં ઓગાળવાના ધીમેથી મીઠા એ દિવસો, જે વહી ગ્યા;
નકશો તૈયાર હતો મનમાં પણ ટાણે જ અહલ્યાબાઈ થઈ ગયાં શલ્યા,
અંતરથી અંતરનું અંતર ઘટાડવાનું, ત્યાં જ અંતરનેટનું બટકવું…
મને સૂઝયું નહી મારે શું કરવું.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૬-૦૨/૦૫-૦૬-૨૦૨૨)

*

*

પાર્થ! તને એકલાને ક્યાં છે વિષાદ?
આ જો, રણમધ્યેથી નંદકુંવર નાનુડો પાડી રહ્યો છે મને સાદ!
મને ગોકુળિયું આવે છે યાદ..

હાથમાં જે રથની લગામ છે એ જાણે કે મા-બાંધી હીર તણી દોર,
ગોધૂલિવેળાની ઘૂઘરી છે ચારેકોર, ગાયબ રણભેરીનો શોર;
વણતૂટ્યાં શીકાં ને વણમાંગ્યા દાણ, જો ને, અહીં આવી કરે ફરિયાદ.
મને ગોકુળિયું આવે છે યાદ..

લોહી અને આંસુથી લાખ ગણું સારું હતું ગોરસ ને દહીં વહેવડાવવું,
થાય છે આ પાંચજન્ય સારો કહેવાય કે પછી મોરલીથી સૂરને રેલાવવું?
કોણ મને અહીં આવી ગીતાનું જ્ઞાન દઈ ગ્લાનિથી કરશે આઝાદ?
તને એકલાને ક્યાં છે વિષાદ?

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૯-૨૧/૦૫/૨૦૨૨)

*

*

કેવો ટ્વિસ્ટ લીધો ગરમાળે,
ઊગ્યા સૂરજ ડાળે-ડાળે.

લીલી નિરાશા ને વીલી પ્રતીક્ષાએ
સદીઓ લગ કેવો ટટળાવ્યો!
ખોટું વવાયાની ખાતરીને છેલ્લે પો’ર
સરપ્રાઇઝ આપીને જગાડ્યો,
અધખુલ્લી આંખો ને બારીમાં થઈને મને
પીળી આશાઓ પંપાળે…

શ્રદ્ધા-સબૂરીના સાઇનબૉર્ડ થઈ હવે
સેરોની સેરો ઝળુંબશે,
રોજ-રોજ થોડાં થોડાં તડકાના ટીપાંઓ
મારા હોવાને અજવાળશે;
મારા માટે છે હવે ઉજળો-હૂંફાળો
ઉનાળો જે દુનિયાને બાળે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૫-૦૫-૨૦૧૯)

*

*

આભ મહીં ઊડનારું પંખી તું ઝંખે પણ હું તો છું પિંજરમાં કેદ,
મને ઊડવાનો નથી નિર્વેદ, પણ તને આટલું હું કહું છું સખેદ.

ઝરણાંને બાંધ્યાં બંધાય નહીં, કલરવ પણ કંઠ મહીં કેમ રહે બંધ?
વેલીને વધવાની સાથે, ને વાયુને વહેવાની સાથે સંબંધ;
કુદરતમાં કોઈનોય આઝાદી સાથે શું જોવા મળે છે વિચ્છેદ?
ના કોઈ સરહદ, ના ભેદ,
…પણ હું તો છું પિંજરમાં કેદ.

પણ મારા પગને તો જોડામાં રહેવાનું શિખવાડાયું છે જનમથી,
કાયા જેમ કપડાંમાં એમ મારું હૈયું પણ છાતીમાં રહે છે નિયમથી,
દુનિયાએ બાંધેલા નિયમોની વાડ મારી આંખોને માટે છે વેદ.
ક્યાંય ના કો’ બારું- ના છેદ
મને ઊડવાનો નથી નિર્વેદ.

અડચણ જગ આખાની જાઉં વળોટી પણ જાતને વળોટવાની કેમ?
તાણાવાણા જે ગળથૂથીએ ગૂંથ્યા એ તોડતા શીખવશે શું પ્રેમ?
ઓગાળ્યે ઓગળતો કેમ નથી ભીતરની સાંકળ પર જામેલો મેદ?
મેં તો લોહીનોય કર્યો પ્રસ્વેદ…
બસ, આટલું હું કહું છું સખેદ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૮-૦૨-૨૦૨૧)

*

*

કૃષ્ણના જીવનમાં અક્રૂર અને ઉદ્ધવની નાની પણ બહુ મહત્ત્વની ભૂમિકા હતી. વળી, બંનેની ભૂમિકા અલગ હોવા છતાં એકસ્તરે એકરૂપ પણ થતી જણાય છે. કૃષ્ણના પરાક્રમો વધતા જતાં કંસે એને તેડાવવા અક્રૂરને મોકલાવ્યા. અક્રૂર કૃષ્ણને મથુરા લઈ આવ્યા. ગોપીઓ પોતાના વિરહમાં સૂધબૂધ ખોઈ બેઠી હોવાની જાણ થતાં કૃષ્ણએ ઉદ્ધવને પોતાને ભૂલી જવાનો સંદેશ આપવા વૃંદાવન મોકલ્યા, કારણ કે કૃષ્ણ કદી પાછા ફરનાર નહોતા. કાયા અક્રૂર તાણી ગયા, હવે માયા-યાદો ઉદ્ધવ લેવા આવ્યા. અહીંથી આગળ…

*

ઉદ્ધવજી! આ છાતીમાં જે થાય મૂંઝારો,
જાવ અને જઈ કાનાની વહીમાંય ઉધારો…

ક્રૂર બડો અક્રૂર તે માંગ્યો કાનકુંવરનો લાગો,
તમે હવે આવીને કહો છો, યાદોને પણ ત્યાગો!
કાયાની માયા તો મેલી, હૈયું શાને માંગો?
ના શામો તો કંઈ નહીં, કિંતુ શાને લ્હાય વધારો?

એને માટે ભલેને દુનિયા આખી હો રાધિકા,
મારે મન તો એની યાદો એ જ અઠેદ્વારિકા;
મહીં મહી નહીં, જાત ભરીને હજુ ટાંગીએ શીકા,
કહો, ફૂટ્યા વિણ જન્મારો ક્યાંક ન એળે જાય, પધારો…

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૪-૦૧-૨૦૨૨)

*

સરસ મજાના ઇન્દ્રધનુષી રંગ લગાવું ગાલે,
ફાગણિયાના ફાલે, રમીએ ભીનાંભીનાં વહાલે,
ને તું ના આવે એ ચાલે?

કેસૂડા તત્પર છે લઈને હાથ કલમ ને કિત્તા,
તું આવે તો ગીતો લખશે, ના આવે તો કિટ્ટા;
સજીધજીને તારા માટે ખડી છે સૃષ્ટિ આ, લે;
હૈયું નાચે ધ્રબાંગ તાલે, તારી ખોટ જ સાલે,
ને તું ના આવે એ ચાલે?

ઊભો છું સદીઓથી લઈને નજરોની પિચકારી,
દિલમાં ઊતરી અંદરથી છે રંગવાની તૈયારી;
અરમાનોની ટોળી જો ને, પૂરજોશમાં મ્હાલે,
આજ કરીએ જીવ-શિવ એક, કાલની વાતો કાલે,
ને તું ના આવે એ ચાલે?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦-૦૩-૨૦૨૦)

સાચવી-સંકોરી મેં કાચની એક પેટીમાં બંધ કરી દીધી’તી જાતને,
થઈ ગઈ સમૂચી એ પળભરમાં ચકનાચૂર, તારા અવાજ તણા ટાંકણે.

બેઉ જણે સમજી-વિચારીને કીધા’તા મળવાના દરવાજા બંધ,
ધ્યાન પાછું બંનેએ રાખ્યું’તું એનું કે બારસાખને આવે ન ગંધ,
દરવાજા ભીંતોમાં ફેરવાતા ગ્યા અને હું-તુંમાં ફેરવાયાં આપણે.
એક તારા અવાજ તણા ટાંકણે…

ડૂબ્યાં’તાં બંને જણ નિજનિજના દરિયામાં વણકીધી વાતોનો ભાર લઈ,
ઓચિંતો પરપોટો લઈ આવ્યો બહાર, બોલ, ક્યાંથી ને કેમની આ વહાર થઈ?
સદીઓની દૂરી ને જન્મોના મૌન પછી એકાએક સૂઝ્યું’શું આ તને?
એક તારા અવાજ તણા ટાંકણે…

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૭-૧૨-૨૦૨૧)

*

ભીંસ હજી ભીંસ હજી ભીંસ હજી ભીંસ
હૈયું ચીરીને છેક ભીતરથી નીકળે ના જ્યાં સુધી વહાલપની ચીસ.

ત્સુનામી, ધરતીકંપ, આંધી-વંટોળ અને જ્વાળામુખીય ઘણા ફાટ્યા,
સોંસરવાં ખંજર હુલાવી હજારવાર ખુદને ખુદ જીવતેજીવ દાટ્યા;
સાંધો જ્યાં બાર, તેર તૂટે એ દહાડા વલોવીને અમરતને ખાટ્યા,
અને બાર વત્તા તેર એમ માંડી હિસાબ આજ પૂરાં કીધાં છે પચ્ચીસ.
હજી કાઢીએ એકાદ-બે ‘પચ્ચીસ?’

હાથોમાં હાથ લઈ એવો સંગાથ કીધો, મારગ ખુદ ભરતો સલામી,
માઇલોના પથ્થર વિચારે છે- ‘વીતવામાં જલ્દી કરી બેઠા ખાલી;’
ઉંમરનાં પાન પીળાં પડતાં ગ્યાં એમ એમ છોડ ઉપર વધતી ગઈ લાલી,
હવે ઢળતા સૂરજની સાખ દઈએ એકમેકને, આગલા જનમના પ્રોમિસ,
ના, ના, ભવભવ તને જ પામીશ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૫-૦૧-૨૦૨૨)

*

*

એક પછી એક સામયિકોનાં પાને પાનાં ઉથલાવ્યાં,
શબ્દોનાં ધાડાં મળ્યાં પણ ક્યાંય કવિતા ના પામ્યા;
મનજીભાઈ તો મૂંઝાયા…

રદીફ કાફિયાના ડબ્બા લઈ બે મિસરાના પાટા પર,
ગોળ ગોળ કાપ્યે રાખે છે ગઝલોની ટ્રેનો ચક્કર;
બેતબાજી ને તુકબંધી, લ્યો! ડબ્બે ડબ્બે સચરાચર,
પણ એકેમાં કયાંય જડે નહીં શેરિયત નામે પેસેન્જર,
સ્ટેશન-બેશન છે જ નહીં, આ ક્યાં બેઠા? શીદ ચકરાયા?
મનજીભાઈ તો મૂંઝાયા…

થોડી ગઝલો, થોડાં ગીતો, થોડાં અછાંદસ, સૉનેટો,
સૂંઠના ગાંગડે ગાંધી થાવા નીકળી પડ્યા છે પંડિતો,
પદક્રમને લાતે ફંગોળો, વ્યાકરણને બે મુક્કા ઝીંકો,
તમે છો સર્જક, તમે છો બ્રહ્મા, મનમરજી પડે એ છીંકો…
બોડી બામણીનું ખેતર છે, વિવેચક સૌ કુમ્ભકર્ણાયા…
મનજીભાઈ તો મૂંઝાયા…

સંપાદકને મેગેઝીનના પાનાં ભરવાથી મતલબ છે,
કોણ છે નવરું જોવા કે બકવાસ લખ્યું છે કે કરતબ છે?
કંઈ ન હો તો સૉશ્યલ મીડિયા હાજર જ છે ને અનહદ છે,
લાઇક્સ, કમેન્ટ, ને શેરની દુનિયા, નેતિ નેતિની સરહદ છે,
કોણ નથી ખેંચાયું વાટકી વહેવારના દરિયામાં, ભાયા?
મનજીભાઈ તો મૂંઝાયા…

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૮-૨૯/૧૦/૨૦૨૧)

*
ખોબોભર રાતરાણી પાલવમાં પડતાવેંત હું આખી થઈ ગઈ સુગંધ
આ કેવો ઋણાનુબંધ!

લખી-વાળીને હું બેઠી’તી જીવતરને, અચિંત્યો આવ્યો ત્યાં તું,
છોડી દીધા’તા એ શ્વાસોને શ્વાસોમાં ફેર ભરી લાવ્યો ‘લ્યા તું;
રોમરોમ નર્તે છે વણકીધા સ્પર્શોથી, પ્રેમનો આ કેવો પ્રબંધ!
ખુદ ફૂલ જાણે ભમરામાં બંધ!

શું કીધું, વર્ષોની વાટ ફળી એમાં મેં શીદ લીધો આવડોક ઉપાડો?
બહુ નહિ, ઓ સૈંયાજી! બે જ ઘડી માટે લ્યો, વિરહનો બોજ તો ઉપાડો;
લગરિક ફરિયાદ નથી, પ્રથમી સાહીને ભલે ઝૂકી ગ્યા મારા બેઉ સ્કંધ
છું હું તારી જ ને છું અકબંધ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૩-૧૪/૦૬/૨૦૨૦)

*

*

એવું નથી કે મેં તને પહેલાં ન જોઈ’તી,
પણ આંખ આ પહેલાં કદી આવી ન મોહી’તી.

પહેલાંય તારી ચાલ, જે આજે છે એ જ હતી,
ને ગાલ પર ખંજન હતાં પહેલાંય આનાં આ જ;
પહેલાંય રોકટોક વિના કરતી તું તારી વાત,
જેનાથી વાતે-વાતે હું આવી જતો’તો વાજ,
સઘળું છે એનું એ છતાં શીદ એનું એ નથી?
શું આંખ આ પહેલાં કદી આવી ન મોહી’તી?

રસ્તામાં આજે હું મને સામો મળી ગયો,
ઓળખી જ ના શકાયું, મને હું જ છળી ગયો;
તુજ ચાલ, ગાલ, બકબક -સઘળું ગમે છે કેમ?
આ માર્ગ ક્યાંથી નીકળ્યો’તો ને ક્યાં વળી ગયો?
મારામાં હું નથી, તું છે તારામાં શું હજી?
હા, આંખ આ પહેલાં કદી આવી ન મોહી’તી!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૨-૦૧-૨૦૨૧)

*

હું ગીત છું પણ હૈયામાં બંધ,
કોઈ ધક્કાનો કરજો પ્રબંધ,
કે આડબંધ તૂટે ને ધડ ધડ ધડ ધડ ધડ ધડ વહેતો રે આવે મુખબંધ…

દિલની તિજોરીને ચાવીગર પાસે લઈ જઈ કહ્યું, ખોલી દે તાળું,
મૂઆએ તાળાંને ફટ્ટ કરી ‘રાઇટર્સ બ્લોક’ નામ દઈ દીધું રૂપાળું;
લ્યા! નામમાં તે એવાં શાં દટ્ટણપટ્ટણ, તને કામ નથ દેખાતું, અંધ?

રેખાની માયામાં પેન અટવાઈ છે, એવું કૈક જોશીડો ભણ્યો,
ભૂવાએ કાળ તણું નારિયેળ વધેર્યું ત્યાં ખાલીપો માલીપા ધૂણ્યો,
રામ જાણે! હચમચ ક્યાં ગઈ જે કંપાવતી’તી આંગળીથી માંડીને સ્કંધ.

મારગમાં જ્ઞાની એક મળ્યો એ બોલ્યો, કોઈ દિલના માલિકને તરસાવે,
થોડીક મહેર કે પછી થોડોક કહેર અગર એની ઉપર જો વરસાવે,
સંભવ છે તો જ ફૂટે ફૂવારો ક્યારનો જે ભીતર રહ્યો’તો અકબંધ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૩-૦૪/૦૮/૨૦૨૧)

દરિયામાં સ્કુબા તો શીખી લીધું મેં, પણ હૈયામાં ખાલી સ્નૉર્કેલિંગ,
આજ કરી લઉં છું આ વાતનો સ્વીકાર હું કે આજ મારે કરવું છે ડેરિંગ.

માસ્ક ભીતર પાણી ભરાઈ જાય અથવા તો પાઇપ જાય મોઢેથી છૂટી,
તળિયા લગ પહોંચતાં જ પ્રેસર ગેજ ચિત્કારે: ઑક્સિજન ગયો છે ખૂટી;
દરિયાના તળમાં તો હિંમત જ બેલી, ને માલમ સબૂરી જે ઘૂંટી
રંજ છે કે આ સઘળા કીમિયા હું શીખ્યો, પણ સંબંધમાં લીધી ના ટ્રેનિંગ.
દરિયામાં સ્કુબા તો શીખી લીધું મેં, પણ હૈયામાં ખાલી સ્નૉર્કેલિંગ,

પાણીમાં પાણી થઈ સામુદ્રી સૃષ્ટિના એક-એક અચરજ હું નાણું,
કોરલ કે રીફને કંઈ હાનિ ના પહોંચે એમ એની વિવિધતા હું માણું,
માછલીના ટોળાંમાં માછલીની જેમ કેમ સરવું એ કીમિયો પણ જાણું;
હૈયાને પહોંચે ના હાનિ-ખલેલ, એવો જીવતરમાં બન્યો ના કેરિંગ.
દરિયામાં સ્કુબા તો શીખી લીધું, હા, પણ હૈયામાં ખાલી સ્નૉર્કેલિંગ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૮-૧૯/૦૭/૨૦૨૦ – ૦૨/૦૭/૨૦૨૧)

સમુદ્રના ભીતરી ઐશ્વર્યને માણવાની બે કારગત તરકીબ એટલે સ્નૉર્કેલિંગ અને સ્કુબા.

સ્નૉર્કેલિંગ આસાન છે. ફેસ-માસ્ક અને મોઢાથી પકડેલી પાઇપનો એક છેડો પાણી બહાર રહે એમ દરિયાની સપાટી પર તરતા રહી જળચર સૃષ્ટિ અને પરવાળાં (કોરલ)નો આનંદ લેવો એ સ્નૉર્કેલિંગ.

સ્કુબા કડક તાલિમ વિના શક્ય નથી. દરિયાની ઠેઠ ભીતર સ્કુબાનો ડ્રેસ, ફેસ-માસ્ક, ઓક્સિજન સિલિન્ડર, ઓક્સિજનની માત્રા સૂચવતો પ્રેસરગેજ, વિ. અસબાબ ધારીને દરિયામાં એકદમ ઊંડે જઈને સચરાચર સૃષ્ટિનો કાળજીપૂર્વકનો અભ્યાસ કરવાનું સાહસ એટલે સ્કુબા.

હું અને મારો દીકરો સ્વયમ –બંને PADI સર્ટિફાઇડ સ્કુબા ડાઇવર છીએ અને દુનિયાના કોઈપણ દરિયામાં અમે બે buddies કોઈપણ ગાઇડ વિના ૬૦ ફૂટ સુધી ઊંડે જઈ શકવા સ્વતંત્ર છીએ.

આ બંને તરકીબોને અડખેપડખે રાખીને એક ગીત લખવાનો પ્રયાસ કર્યો છે… આશા છે, આપને ગમશે… આપના પ્રતિભાવ અવશ્ય આપજો..



*

‘લખે છે શું તું?’ -તેં પૂછ્યું; મેં કહ્યું કે, ‘પ્રેમનાં ગીત!’
‘પ્રેમ વળી કઈ ચીજ?,’ તું બોલી, ‘કહે કે વહેમનાં ગીત.’

‘પ્રેમ ઉપર લખવાનું કોણે બાકી રાખ્યું, બોલ?
પ્રેમના નામે જગ આખામાં ઓછા ફાટ્યા ઢોલ?
પોચટ સપનાં, પોચું બિસ્તર છોડી આંખો ખોલ;
પ્રેમનાં ગીતો પડતાં મૂક તું, પ્રેમ છે પોલંપોલ,
નવું કશું પણ બચ્યું નથી તો લખશે કેમનાં ગીત?

‘પ્રેમ નહીં પણ પ્રેમના ભ્રમમાં રાચે છે સંસાર,
પ્રેમના નામે કરે છે સઘળાં જાતની સાથે પ્યાર;
પ્રેમ છે ઈશ્વર સમ, છો એનો કરે બધા સ્વીકાર,
પણ કોઈને સાચા અર્થમાં થયો શું સાક્ષાત્કાર?
મળ્યા નથી, ન મળશે કોઈ દી લખે તું જેમના ગીત.’

વાત સાંભળી તારી મેં પણ પેન મૂકી બાજુએ,
પ્રેમ નથી એ માની લઉં છું, વ્હેમ છે રૂંવે રૂંવે;
પણ ચશ્માં કાઢી તારાં તું જો નજરથી મારી જુએ-
દેખાશે કે ટકી છે દુનિયા ભ્રમના આ તંતુએ
પ્રેમનાં ગીતો બીજું તો શું છે? કુશળક્ષેમનાં ગીત!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૮-૦૮-૨૦૨૦)

*

ફટ ચહેરા પર આવી જે લટ
સૈં! સમજી લે એને ઘુંઘટ!

અચિંતો આવી ઊભો મનનો માણીગર ને જડ્યું ના સંતાવા ઠામ,
આફતની વેળ લટે આગળ આવીને કેવું કીધું જો ડહાપણનું કામ;
વીજ અને વાદળને ઢાંકી દઈને એણે પત મારી રાખી ઝટપટ!
પણ હૈયું તો ધકધક નટખટ!

લટને હટાવીને લુચ્ચાએ જે ઘડી આંખ્યુમાં આંખલડી પ્રોઈ,
પગ તળે ધરતી હતી જ નહીં એ છતાં ડરી ના હુંય વાલામોઈ;
હળવેથી વાળને આગળ આણીને ફરી જાળવી લીધો મે મારો વટ!
ને કહી દીધું, જા આઘો, હટ!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૮-૧૨-૨૦૨૦)

કહે આંગણે ખીલેલું પારિજાત –
કાશ ! ઓરું ના આવે પ્રભાત,
મારી સૈયા સાથે છે મુલાકાત…

સૂરજની સાથે જે ખરવાનું ઊગે એ કોને ન લાગે અકારું?
પણ ખરીએ તો જ માથે પૂગાશે એ કારણે ખરવું પણ ગણ્યું છે પ્યારું;
બે પળ જો પહો ફાટે મોડું તો આજ થોડી જાત વધુ થાય રળિયાત.

દરિયાની નોટબુકમાં હોડીનું ટપકું એમ રાત મહીં મારો ઉજાસ,
પણ અંધારે ઓગળેલી ડાળખીને એથી જ તો મળે છે પોતાનો ક્યાસ;
આંગણામાં ઉતર્યું છે મુઠ્ઠીભર આભ, અને તારાભરી છે તારી રાત..

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૬-૦૯/૧૫-૧૨-૨૦૨૦)

(પુણ્યસ્મરણ: હરીન્દ્ર દવે ~ રૂપલે મઢી છે સારી રાત રે સજન, એનું ઢુંકડૂં ન હોજો પરભાત)



ગયા વરસે આ બે પંક્તિ લખી ત્યારે સ્વપ્નેય ખ્યાલ નહોતો કે એક વરસ પછી પણ આ પંક્તિઓ એવી ને એવી જ પ્રસ્તુત રહેશે. ગયા વરસની એ બે પંક્તિઓને આ વરસે ગીતમાં ઢાળીને આપ સહુ સમક્ષ રજૂ કરું છું… આશા છે, આ સંદેશો કોઈ રીતે આપણને કામ લાગે…

કોરો ના કોઈ રહી જાય એય જોજો,
કોરોના કોઈને ન થાય એય જોજો

ચુટકીનું કામ ચુટકીભરમાં થઈ જાય અને
ડિસ્ટન્સનું ધ્યાન રાખી કરજો નમસ્તે;
સ્પર્શનો અભાવ કંઈ તડકો નથી કે
ઊડી જાશે સંબંધ જાણે ઝાકળના રસ્તે;

ગુલાલ ગાલ લાલ કરી જાય એ તો જોજો જ,
પણ વાઇરસથી કોઈ ના રંગાય એય જોજો.

વેક્સિનની નાનકડી પિચકારી લઈને
દેશ આખાને રંગવો એ અઘરું છે ટાસ્ક,
મસમોટા માસને બચાવવો જો હોય તો
એકમાત્ર હીરો છે મોઢા પર માસ્ક;

‘આવજો’ રખે ને કહેવાઈ જાય, જોજો,
ને કહેવાનું છે બાય બાય, એ ય જોજો

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૩-૨૦૨૦/૨૮-૦૩-૨૦૨૧)



કોરાકટ કાંઠા પર ઝૂકી પૂછે કદંબ ડાળી*
નદી અહીં વહેતી’તી પહેલાં, ક્યાં ગઈ દઈ હાથતાળી?

હલકાળી લટકાળી કેવી રૂપાળી જોરાળી!
ધીરજની નદીઓમાં પહેલાં સદીઓ જાત પખાળી;
પણ ગાય વસુકે એ પહેલાં તો સૂકે ચડી ભમરાળી,
કહાન પછીતે નીકળી ગઈ કે રીસમાં થઈ છે આળી?

રાધાએ પણ બંધ બાંધીને આંસુ રાખ્યાં ખાળી,
ગોપીઓ પણ જાત ઝબોળી નહાવાનું રહી ટાળી;
કાળા જળને જે મસ્તીઓ દેતી’તી અજવાળી,
મેશનું ટીલું રેલી ગ્યું ને નજરું લાગી કાળી.

ક્યાંય નથી માધવ એ ગાતાં યુગયુગ વાટ નિહાળી,
આવન કહ ગયો, અજહુઁ ન આયો**, કેવો છે વનમાળી?
નીર ગયાં શું ભાળી?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૭-૦૮-૨૦૨૦)

(પુણ્ય સ્મરણ:
*હરીન્દ્ર દવે- કાલિંદીના જળ પર ઝૂકી પૂછે કદંબ ડાળી
**અમીર ખુસરો – आवन कह गए, अजहूँ न आए)

તારા વગર તો હું એવી છું, વહાલમ, જેમ બારણાં વિનાની બારસાખ,
હોવાનો અર્થ જ હું ખોઈ બેસું સાવ જ એ પહેલાં તું આવવાનું રાખ.

કિલ્લાએ પહેરેલી સદીઓની હવ્વડ આ ઇંતજારી રાખી કબૂલ,
જોજે તું, કાળથીય પહેલાં ન થઈ જાયે રાંગ તણી ઈંટ ઈંટ ધૂળ;
આડેધડ ઊગેલાં બાવળિયાં વચ્ચે પણ ખીલ્યું છે એક વનફૂલ,
ખરી ખરી ફરી ફરી મ્હોરે છે એમ જાણી આ ભણી કરશે તું આંખ.
વહાલમ! વેળાસર આવવાનું રાખ.

એક પછી એક ઋતુ બદલાતી જાય, મારી બારમાસી મોસમ છે તું,
આવે ને જાય કંઈ કેટલુંય અંદર પણ અણછૂઈ અણોસરી છું હું;
એક તારી ચડાઈમાં મારી વડાઈ, બીજા સઘળામાં જૌહરની લૂ,
તારે ખાતર હું ઇતિ-હાસ થઈ પથરાઈ, છે તને વાંચવાની ધાખ?
વહાલમ! એકદા તો આવવાનું રાખ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૨-૦૯-૨૦૨૦)

આમ ન રેઢી મેલ,
ગીતની જેમ જ આવી ગઈ છું, પોંખ, ના તું હડસેલ.

વૃંદાવનની કુંજગલીમાં કર્ફ્યુ થયો છે અમલી,
કાયા છોડી પ્રાણ ગયા છે, ફરકે ના એક ચકલી;
સન્નાટાનો ગોવર્ધન પડ્યો છે, ક્યાં છે ટચલી?
ધીમે ધીમે તો પણ પગલી ભરી રહી આ પગલી,
છો ના આવ્યો તું, હું આવી, દુનિયા આઘી ઠેલ.
આમ ન રેઢી મેલ.

હશે ભલે, હું બોલી ગઈ કંઈ, એમાં તે શું આમ
સંગોપી લઈ સરસામગ્રી, કીધા નવા મુકામ?
હું રુઠું એ ઠીક પણ લાગે, તું રીસે ઘનશ્યામ?
સૉરી કહું છું, મન મોટું કર, મોટું છે તુજ નામ.
સાથ જ ગોકુળ, સાથ દ્વારિકા, સમજ જરા, વંઠેલ!
આમ ન રેઢી મેલ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૬-૦૪-૨૦૨૦)

ફૂલ સમી તું દૃષ્ટિ ફેંકે, તને મળે ગજરો ઉત્તરમાં*,
રગરગમાં કંઈ મઘમઘ મહેંકે, કહેવું કેમ કરી અક્ષરમાં?

વાણીનો ‘નહીં બનેલ’ સેતુ તારા-મારા કાંઠા વચ્ચે,
એક નજરથી એમ રચાયો, ના સાંધા-ના વાંધા વચ્ચે;
મોઘમના અંતરાયો ઠેકે એક નજર કેવી પળભરમાં!

નહીં લખેલાં વાંચ્યાં કાવ્યો, નહીં રચેલાં ગાયાં ગીત,
નહીં કરેલી થઈ ગઈ પ્રીત, ‘નથી’ હતાં એ ‘છે’ મનમીત;
એક નજરનો જાદુ છે કે પ્રેમ થયો પરગટ પથ્થરમાં.

એક નજરનું રેશમ ઝાલી કરાડ સૌ વિકરાળ ચડીશું,
સહિયારા શ્વાસોના સ્પર્શે સમજણને સંકાશ અડીશું;
ખાધું,પીધું ને રાજ મળે કે હોય ભલે કાંટા જીવતરમાં…
ફૂલ સમી તું દૃષ્ટિ ફેંકે, તને મળે ગજરો ઉત્તરમાં.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૮-૦૭-૨૦૨૦)

(પુણ્યસ્મરણ: રમેશ પારેખ: ‘ફૂલ સમી હું દૃષ્ટિ ફેંકું, મને મળે ગજરો ઉત્તરમાં’)

મોરપિચ્છની રજાઈ ઓઢો, બંધ કરી દ્યો આંખ્યું,*
અમે તમે પોઢો એ માટે મઢી વીંઝણે જાત્યું,
કાનજી! આ તો પ્રેમ, પ્રેમની વાત્યું!

સરજનહારની લીલા અપરંપારનું એ ઉખાણું,
પાઠ ભજવવા બેઠા એનો, તંઈ જઈને સમજાણું;
સકનભર્યા રે’ દન અમારા, સપનભરી રે’ રાત્યું-
એથી એણે કદી ન પોપચું વાખ્યું.

ચૌદ ભુવનના નાથનું આજે કરવા મળ્યું રખોપુ,
ઉજાગરા ભવભવના લઈને નીંદર બે પળ સોંપું;
હળવા-હળવા શ્વાસના દોરે સપનું આ એક કાંત્યું,
પ્રભુ! અમે પણ ધ્યાન જરા તો રાખ્યું!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૬-૦૧-૨૦૨૦)

( *પુણ્ય સ્મરણ: શ્રી સુરેશ દલાલ: મોરપિચ્છની રજાઈ ઓઢી તમે સૂઓને શ્યામ, અમને થાય પછી આરામ…)