ક્યારેક જે સભર હતો, આજે છે રાંકડો,
તારો જ ઇંતજાર છે, ખાલી છે બાંકડો.

તારી સ્પૃહાના સાગરો માઝા મૂકે છે ને
સંભવનદીનો પટ તો થતો જાય સાંકડો.

ગરકાવ છે વિચારમાં ગઈકાલ ક્યારની
કે આજ સાથે કઈ રીતે એ ભીડે આંકડો?

ઊતરી પડ્યો પવન બગીમાંથી બપોરે ને
ફૂલો નિમાણાં, ક્યાં ગયો ઝાકળનો વાંકડો?

છાપામાં છાતીબાઈએ આપી છે જા.ખ. કે-
ગાયબ થયો છે કાલથી ઉન્માદ ફાંકડો.

સામાને ભૂંસવામાં ભૂલાઈ ગયું છે એ જ
કે આપણે તો માંડવો’તો ભેગો આંકડો.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૨-૦૨/૦૧-૦૬-૨૦૨૪)

પ્રાર્થના એકે સાંભળી જ નહીં,
જિંદગી! તું મને મળી જ નહીં.

બંદગીમાં જરૂર કચાશ હશે,
એ મળી તે છતાં મળી જ નહીં.

ક્યાંય કોઈ કમી ન રાખી છતાં
દુઆ એકે કદી ફળી જ નહીં

દુર્દશા જાણે પૂંછ હનુમંતી,
ભીમયત્નો છતાં ચળી જ નહીં.

ગૂંચ ગૂંચ જ રહી ગઈ, કારણ
બેઉ બાજુ તેં સાંકળી જ નહીં.

ચંદ શબ્દોની આપ-લે જ હતી,
પણ પછી કળ કદી વળી જ નહીં.

નામ શું દેવું એ નદીનું જે
જઈ સમંદર સુધી, ભળી જ નહીં.

ફોન, બસ ફોન તુર્ત સળવળ્યા
એ વિના ભીડ સળવળી જ નહીં

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૮-૨૧/૦૨/૨૦૨૪)

(મુસલસલ ગઝલ)

જીવનની ગાડી તો સીધી જતી‘તી
તમે ખુદ લિફ્ટ સ્વપ્નોને દીધી‘તી

ગલીકૂંચીના ચકરાવે ચડ્યા બાદ,
મજા તમનેય ફરવામાં પડી‘તી.

તમે માની લીધું, બગડી ગઈ છે,
પરંતુ ગાડી તો ઝાંપે પડી‘તી.

ઉતરવાનું હવે નામ જ ક્યાં લે છે?
ભલા થઈ ઇચ્છાની વરધી લીધી‘તી!!

તમારી ગાડી પણ ડ્રાઇવર છે બીજો,
ખરી શેઠાઈની પણ ચળ થઈ’તી.

સફર છોડી તમે પણ રેસમાં છો,
કહી શકશો હવે કંઈ આપવીતી?

સમય પર ગાડીથી ઉતરી જવાનું,
ભલે ખુદની હો ને હો ખૂબ ચહીતી.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૯-૦૧-૨૦૨૦)

જીવનના જે વળાંકે આવીને ઊભો છું હું ત્યાંથી બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!
ફગાવી દઈ બધા કિંતુ-પરંતુઓની વરણાગી, બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

મળ્યા જે પણ મને રસ્તામાં એ હરએક પાસેથી વધારે નહીં તો ઓછું પણ સતત મેં લીધે રાખ્યું છે,
જીવનભર ભેગાં કીધાં એ બધાંયે પોટલાંમાંથી બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

કોઈએ ઈર્ષ્યા આપી છે, કોઈએ શંકા ચાંપી છે, કોઈએ દ્રોહ, શ્રદ્ધાભંગ કે અપમાન આપ્યા છે;
કશું નહિ છોડવાની લ્હાયમાં અંતે ગયો થાકી, બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

મળ્યાં જે માન-કીર્તિ, સાચાં-ખોટાં રામ જાણે પણ, અહમ્ પાશેરથી વાધ્યો, થયો તે શેર-તોલો-મણ;
અખા! હલકાથી ભારીની એ તારી શીખને માની બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

વિતાવી છે ઘણી રાતો ઉઘાડી પાંપણો સાથે, કશું હાંસિલ થયું નહિ, બસ, કરચલીઓ પડી માથે;
ચિતાથી ભૂંડી ચિંતાને બનાવી શાથી મેં સાથી? બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

હવે રહીરહીને સમજાયું રહ્યો છું ઠેરનો ઠેર જ, કશે પહોંચી શકાયું ક્યાં ઉપાડી મનમુટાવોને?
રહે ગજગ્રાહમાં જે વ્યસ્ત એ આગળ વધે ક્યાંથી? બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

ગયાં એને નમન છે, ને જે આવ્યાં એને પણ વંદન; દીધાં હો ફૂલ કે પથ્થર – એ સઘળાંને નમું છું હું;
બધા માટે હૃદયમાં એકસરખી લાગણી રાખી બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

અરીસામાં પ્રથમવાર જ સ્વયં સામે નજર માંડી, કહ્યું એણે, ભીતર તો જો, પછી બનજે જગતકાજી;
સ્વીકાર્યું મેં, નમાવ્યું સિર, કહ્યું, ‘હા જી અરીસાજી! બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!’

તું બાવનબા’રો છે એ વાત લાગે છે હવે સાચી, મને પણ બાવને પહોંચ્યા પછી સાચી સમજ લાધી;
ભલે મોડી તો મોડી પણ સમજ જ્યારે ખરી આવી, બધા ગજગ્રાહ છોડીને હવે આગળ વધું તો બસ!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૧/૧૬-૦૮-૨૦૨૩)

ગયું એ આવતું નથી ફરી, ઉદાસ ના થા આમ,
પુરાણા ઘાવ હૈયે સાચવી ઉદાસ ના થા આમ.

ગયું એ આવતું નથી કદી, ઉદાસ ના થા આમ,
સ્મરણ બધું જ રાખે સાચવી, ઉદાસ ના થા આમ.

સમીપ હોય ના એ ના જ હોય એવું તો નથી,
નજર ન પહોંચે ત્યાં શું કઈં નથી? ઉદાસ ના થા આમ.

વહી ગયું એ પાછું ના ફરે એ સત્ય છે છતાં,
કદી શું જળ વિના રહે નદી? ઉદાસ ના થા આમ.

તું જેને ખોતર્યા કરીને તાજા રાખે છે સતત,
સમય એ ઘાવ પણ જશે ભરી, ઉદાસ ના થા આમ.

જરા તો ખ્યાલ કર, સ્વયં ઉદાસી થઈ જશે ઉદાસ,
તને સતત ઉદાસ નીરખી, ઉદાસ ના થા આમ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૧-૧૧-૨૦૨૨)

તું જો આવી હોત તો આ બાંકડો ખાલી ન હોત,
આજીવન સ્થાયી રે’ એ યાદો શું ત્યાં સ્થાપી ન હોત?

હા, સરાજાહેર તો હૈયે તને ચાંપી ન હોત,
પણ હથેળી બે ઘડી શું સ્નેહથી દાબી ન હોત?

‘સૂર્યોદયમાં રોજ જેવો ઓપ ક્યાં એના વિના?’
– કેડી સાથે બાગે આવી ગોઠડી માંડી ન હોત.

રાતભર સાજે સજી તૈયાર થઈ એ ખુશબૂ પણ,
આપણી સાથે શું મૉર્નિંગ વૉકમાં મહાલી ન હોત?

‘તું નથી‘ની રિક્તતા નક્કી એ સરભર કરતી‘તી,
ફોન-સંગત અન્યથા કઈં આટલી ચાલી ન હોત.

ઢેલ કહી ગઈ કાનમાં કે, ખુશ થા, એ આવી નથી;
એ જો આવી હોત ને, તો આ ગઝલ આવી ન હોત.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૦/૨૨-૧૧-૨૦૨૨)

આપણી સમજણ, સમાધાનો બધું તકવાદી છે,
એટલે સંબંધ વર્ષોનો છતાં તકલાદી છે.

રાત-દહાડો રાત-દહાડાની જ બસ બરબાદી છે,
શબ્દ, ઠાલા શબ્દ કેવળ આપણી આબાદી છે.

બેઉ બોલે: ‘હા, હું સઘળું સાંભળું છું, માનું છું’ –
પણ ખરે તો આપણો આ ‘હું’ જ ખરો વિખવાદી છે.

માર્ગ છે સામે જ પણ સૂઝે નહી લેવો કયો;
આપણી જેમ જ આ સમજણ પણ ખરી જેહાદી છે!

શું બચ્યું છે આપણામાં આપણા જેવું કશું?
આપણામાં શું કશું એવું છે જે સંવાદી છે?

છેલ્લી સહિયારી સિલક પણ પૂરમાં સ્વાહા થશે…..
માત્ર વરસાદી નથી, આ રાત જો! ઉન્માદી છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૯-૧૧-૨૦૨૦/૧૭-૦૨-૨૦૨૨)

*

અહેસાસમાં મરીશું, અહેસાસમાં જીવીશું,
હર શ્વાસમાં મરીશું, હર શ્વાસમાં જીવીશું.

સંપર્કના અષાઢો છો ને વહી ગયા પણ
આખું વરસ વિરહના મધુમાસમાં જીવીશું.

દુનિયાને કહી દો, વચ્ચે દરિયાઓ પાથરી દે,
આવ્યાં છીએ જે પીતાં, એ પ્યાસમાં જીવીશું.

એક બુંદ પણ બચે નહિ, જો જો, નકર અમે તો
એમાંથી થઈને પાછા સાજાસમા જીવીશું.

ઇતિ સમાપયેત્ – આ કહીને લખી છો વાળો,
રાખો લખીને આ પણ – ઇતિહાસમાં જીવીશું!

વિવેક મનહર ટેલર
(૨૯-૦૪-૨૦૨૨)

*

*

અડધી રમતથી ઊઠવાની છૂટ છે તને,
તારી શરતથી જીતવાની છૂટ છે તને.

અડધી રમતથી ઊઠવાની છૂટ ક્યાં છે, દોસ્ત ?
મારી શરતથી જીતવાની છૂટ ક્યાં છે, દોસ્ત ?

વાતો જો થઈ શકે તો દિલે બોજ ના રહે,
સીવેલા હોઠ લઈ જવાની છૂટ છે તને.

બોલો ન બોલો – બેઉમાં અંતર જરા નથી,
ભીતર જે છે એ ખોલવાની છૂટ ક્યાં છે દોસ્ત ?

ખાલી જગા સમાન આ જીવન હવે થયું,
પૂરી શકે એ પૂરવાની છૂટ છે તને.

ખાલી ન રાખ્યું જિંદગીમાં ખાલીપાએ કંઈ
ખાલી જગાય પૂરવાની છૂટ ક્યાં છે, દોસ્ત ?

મરજીથી તારી ગઈ છે તું, મનફાવે ત્યારે, યાર!
ખૂલ્લાં છે દ્વાર, આવવાની છૂટ છે તને.

મરજીથી જઈ શકાય ને પાછા ફરાય પણ
મરજીના દ્વાર ખોલવાની છૂટ ક્યાં છે, દોસ્ત ?

નિશ્ચય છે મારો, હું તને પામું આ જન્મમાં,
ચોર્યાસી લાખ વેઠવાની છૂટ છે તને.

ઇચ્છા કે એ મળે ને મળે આ જ જન્મમાં
એવું કશુંય ઇચ્છવાની છૂટ ક્યાં છે, દોસ્ત ?

આ આંગળીના શ્વાસમાં થઈ શબ્દની હવા,
આશ્રિતને પ્રાણ બક્ષવાની છૂટ છે તને.

શબ્દોને શ્વાસ માનીને જીવન વીતાવ્યું પણ
લીધા પછી ન છોડવાની છૂટ ક્યાં છે, દોસ્ત ?

છે તારી-મારી વાત, નથી દેહ-પ્રાણની,
રહી-રહીને પાછાં આવવાની છૂટ છે તને.

તારો ને મારો સાથ તો છે દેહ-પ્રાણનો
જાઓ તો પાછા આવવાની છૂટ ક્યાં છે, દોસ્ત ?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૬-૧૧-૨૦૧૧/૧૮-૧૨-૨૦૧૭)

૦૬-૧૧-૨૦૧૧ના રોજ ‘અડધી રમતથી ઊઠવાની છૂટ છે તને’ની પ્રતિગઝલ લખવાનું મન થયું… એક-બે શેર લખાયા ન લખાયા ને અડધી રમતથી ઊઠી જવાનું થયું… પછીના છ વરસમાં ક્યારેક ક્યારેક આ પ્રતિગઝલ તરફ ફરવાનું થયું પણ અડધેથી છૂટી ગયેલી રમત પૂરી ન થઈ તે ન જ થઈ… આજે ૧૮-૧૨-૨૦૧૭ના રોજ અચાનક છે…ક છ વર્ષ પછી મળસ્કે પાંચ વાગ્યે આંખ ખુલી ગઈ અને પ્રતિગઝલ મનમાં વમળાવા માંડી. મોબાઇલ હાથમાં લીધો અને મોબાઇલમાં જ સડસડાટ આખી પ્રતિગઝલ લખાઈ ગઈ… જૂની અને આ નવી –બંને ગઝલ એકસાથે રજૂ કરું છું…

બે ગઝલ લખવામાં છ વર્ષ લાગ્યાં… પણ એને પૉસ્ટ કરવામાં બીજા પાંચ વર્ષ લાગ્યાં…
આ લાંબી પ્રતીક્ષા ફળી છે કે નહીં એ જણાવવાનું ભૂલશો નહીં… આપના પ્રતિભાવની હંમેશ મુજબ આકંઠ પ્રતીક્ષા રહેશે…

નીકળી શકી નથી જે એવી પુકાર માટે
ગઝલો લખી, કદાચિત્ ભીતરનો ભાર દાટે.

કોની ગઝલ ને કોના માટે હતી, ભૂલાયું!
અંતે તો માન કેવળ ગાયક અપાર ખાટે.

રાત્રેય છાનોમાનો દોડ્યા કરે છે સૂરજ,
એથી ચડી શકે છે રોજ જ સવાર પાટે.

હોડી તો લાખ ચાહે કે માર્ગ હો પ્રશસ્ત જ,
પણ ભાગ્ય બાંધી રાખે એને જુવાર-ભાટે.

એ યાર ક્યાં છે કે જે ઢાંકે સમસ્ત જીવતર,
નાનકડા ચીંથરાના જૂના ઉધાર સાટે?!

ચા ક્યારની ઠરી ગઈ, ઉપર તરી તરે છે…
નીકળી પડ્યા છે શાયર શાયદ વિચારવાટે

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૪-૨૯/૦૪/૨૦૨૨)

(*તરહી જમીન – હેમેન શાહ)

નેજવે થીજ્યા સમયનો ભાર છે,
નહીં લખેલા ખતનો ઇંતેજાર છે.

આટલા તારા છતાં અંધાર છે!
ચાંદ છે કે કોઈ સરમુખત્યાર છે?

તું મળે છે એટલે તહેવાર છે*,
બાકીનું સૌ મારે મન વહેવાર છે.

એ તો નક્કી છે, ઉભયમાં પ્યાર છે,
તે છતાં તકરાર તો તકરાર છે.

આંખના ખૂણેથી અળગાં ના કરે,
કંઈ નથી કહેતાં છતાં દરકાર છે.

બાપના પગ ધરતી પર ટકતા નથી,
આમ માથે દુનિયાભરનો ભાર છે.

જોતજોતામાં ટીપાંની થઈ નદી,
જૂઠને પ્રસરી જતાં શી વાર છે?

એક કવિએ મીડિયાને માથે લીધું,
શ્વાનના માથે શકટનો ભાર છે…

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૬-૦૮-૨૦૦૫/૦૨-૧૦-૨૦૨૨)

(*તરહી પંક્તિઃ શ્રી મનહરલાલ ચોક્સી)

.

‘આઇ’ ઓગાળી શકે તો આવજે,
ખુદથી પર ધારી શકે તો આવજે.

મારી માફક દરવખત નહીં, એકવાર
જાણીને હારી શકે તો આવજે

કોઈ બદલાતું નથી, સ્વીકારું છું;
તુંય સ્વીકારી શકે તો આવજે.

આવવાનું છે એ તો નક્કી જ છે,
પણ જવું ટાળી શકે તો આવજે.

મીણબત્તી પળ બે પળ ચાલે તો બહુ,
સત્વરે આવી શકે તો આવજે.

હું જ હું બોલ્યા કરું છું રાત-દિન-
આ તું સમજાવી શકે તો આવજે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૧-૦૩-૨૦૨૦/૩૦-૦૮-૨૦૨૨)

*

છો ને એ પૂરી કામિયાબ નથી,
જિંદગી તોય કઈં ખરાબ નથી.

જેને જે કહેવું હો એ કહેવા દો,
જિંદગીથી સરસ જવાબ નથી.

છોડી દો તાકઝાંક, વ્હાલાઓ!
જિંદગી છે, કોઈ કિતાબ નથી.

સાથી! વિશ્વાસથી વધી જગમાં
માન-અકરામ કે ખિતાબ નથી.

‘બેઉ દિલથી મળે ને મજલિસ થાય’-*
બેઉનું અન્ય કોઈ ખ્વાબ નથી.

તું છે સાથે તો છો ને રસ્તામાં-
કંટકો છે અને ગુલાબ નથી

રાજ કરીએ, બસ, એકમેક ઉપર,
તો શું કે આપણે નવાબ નથી.

સાંભળીને તમે ઝૂમો છો કેમ?
મારી ગઝલોમાં તો શરાબ નથી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૩-૨૪/૧૧/૨૦૨૧)

(*પુણ્યસ્મરણ: બે જણાં દિલથી મળે તો એક મજલિસ છે, ‘મરીઝ’)

*

હોઠે મિલનના કોણ આ ગીતો વિરહનાં ગાતું?
કિસ્મત! દે રૂબરૂ થઈ અમને જવાબ આ તું.

ભેળાં ન રહી શકાતું, અળગાંય ક્યાં થવાતું?
જીવન તો ચાલે છે પણ, લાગે છે શું જીવાતું?

આશ્ચર્ય! ‘આઇ’ નામે પહેર્યું છે વસ્ત્ર કેવું!
ઇચ્છે છે બેઉ તો પણ કાઢ્યું નથી કઢાતું.

પકડીને ફોન બન્ને બેઠાં છે ક્યારનાંયે,
દે છે અવાજ પીડા, મૌનેય ક્યાં ખમાતું?

ચાતકની પ્યાસ ક્ષણક્ષણ કંઠે કઠી રહી છે,
વરસે છે જ્યાં મિલન ત્યાં પહોંચી નથી શકાતું.

અપરાધ શો છે એની જાણ જ નથી છતાં પણ,
પહેલાની જેમ પાછું સાહજિક નથી થવાતું.

રાખે ન જિંદગી કઈં ચાખીને, તારવીને,
ખટમીઠું આપણાથી નક્કી નથી કરાતું.

દુનિયાના બંધનોની, બસ! આ જ છે હકીકત-
બાંધ્યા ન કોઈએ, પણ છૂટ્યા નથી છૂટાતું.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૮-૧૬/૦૨/૨૦૨૨)

*

જો તું મારી છે તો શીદ મળતી નથી?
આ જ ઇચ્છા છે ને એ ફળતી નથી.

સાંજ કેવી આવી છે! ઢળતી નથી,
રાત પણ માથે જ છે, ટળતી નથી.

પીડ કેવી? આંખ પણ કળતી નથી,
કળ નથી વળતી છતાં કળતી નથી.

ખુશબૂ જે રીતે પવનમાં જઈ ભળે,
એમ તું મારામાં ઓગળતી નથી.

જાત શબ્દોથી કરી અળગી છતાં,
મત્સ્ય માફક કેમ ટળવળતી નથી?

આંગળી રથની ધરી વચ્ચે ધરી,
તોય કોઈ વર થઈ ફળતી નથી.

કેવી ઇચ્છા છે કે જે ફળતી નથી?
જિંદગી મારી મને મળતી નથી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦/૨૦૨૦-૨૦/૦૩/૨૦૨૧)

IMG_7169

*

પ્રતિકાર, વિઘ્ન, બંધન, અગણિત નિયમ અને હું,
આ સમયનો છે તકાજો – ન મળી શકું તને હું.

છું હું આયનાની સામે અને આયનો છે ખાલી,
કહે, તું ન હો જો સાથે, મળું શી રીતે મને હું?

તને શોધવાને માટે હું ‘અહીં‘ ત્યજી ગયો છું,
તો પછી કહે, શી રીતે જડું ખુદને આયને હું?

નથી દોરડું, ન ગાગર, તું નસીબ તો જો, વહાલી!
છે તરસ યુગોયુગોની ને ઊભો કૂવા કને હું.

તું દિવસ છે, રાત છું હું, થશે સંધિકાળ ક્યારેય?
તું સરે-સરે સરે છે, ફરું છું વને-વને હું.

નદી બેય કાંઠે થઈ છે, ને અમાસ મેઘલી છે,
હું કૂદી પડ્યો તો છું પણ શું મળી શકીશ તને હું?

તું ન હો તો હાલ મારા, હતા, છે ને આ જ રહેશે-
છે અનંત પટ જીવનનો અને પાઘડીપને હું.

જીવતરનો જામ મારા તું નથી તો રિક્ત રહેશે,
મળે લાખ છો વિકલ્પો, ન ભરીશ અભાવને હું.

સદીઓ ભલે ને વીતે, ભલે રાફડાઓ ઊગે,
તું ‘મરા’‘મરા’ છે મારી, અને વાલિયાસને હું

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૩-૦૭/૧૭-૦૮-૨૦૨૧)





શરતને વશ રહીને પ્રેમ? ના, નથી કરવો,
તું જાનથીય છે પ્યારી, છતાં નથી કરવો.

શ્વસન સિવાયનું સઘળું સમર્પી દઉં હું તને?
પ્રણયને આ રીતે મારે અદા નથી કરવો.

પ્રણયના સ્વાંગમાં સોદો? જવાબ એક જ છે –
નથી કર્યો, નથી કરનાર, જા, નથી કરવો.

સહજ બે જણ ભળે અન્યોન્યમાં તો વાંધો શું?
પ્રણયના નામે સ્વયંને ફના નથી કરવો.

કબૂલ કરીએ ઉભયને યથાવત્ – એ જ શરત,
બીજા કશાનો સ્વીકાર અન્યથા નથી કરવો.

સ્વયં સહજ જે સ્ફૂરે એ જ છંદ છે મારો,
લગાલગાનો કદી ગાલગા નથી કરવો.

વિવેક મનહર ટેલર
(૦૪-૦૮/૦૪/૨૦૨૧)

ગોખ છોડી ગયાં છે પારેવાં,
આ સમાચાર કોને જઈ કહેવા ?

ઢળતી સંધ્યાના રંગ છે જેવા,
હાલ હંગામી આપણા એવા.

હૂબહૂ દેખે જેવા છે એવા,
કાઢ, આ ચશ્માં પહેર્યાં છે કેવા?

કહેવું હો તો કહી દો આજે, વા
કાલ તો ચૂશે ગામના નેવાં.

કોઈ જોડે ન લેવા કે દેવા
કેવા માણસ છો ભાઈ! વા’ રે વા’…

ચાહવા તો છે તમને આજીવન
આપ એવા જ રહેજો છો જેવા

ફોન, પીસી, ટીવી ને સામે તમે
કોણ કોની કરી રહ્યું સેવા?

શ્વાસ અટકી પડ્યો છે છાતીમાં,
આવા તે કેવા શબ્દના હેવા!

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૬-૧૧-૨૦૧૬/૦૪-૨૦૨૧)

હવે કંઇક તડકો શમ્યો છે તો ચાલો,
सुलाकर रखी थी वो ख्वाहिश निकालो

निकालो युगों से निठल्ले वो जूते,
ફરી આવશે ના સમય આવો વહાલો.

સમો વહાલનો છે, સમીસાંજનો છે,
भले दूर हो, साँये को तो मिला लो

मिला लीजिए खुद को खुद से बरोबर
ભરો જામ એવા, ન રહે કોઈ ઠાલો.

કશું ઠાલુંઠમ ના રહે બે ઘડી પણ –
सुबह, दोपहर, शाम – कुछ भी उठा लो

उठा लो ऊसे, એ હતી, છે ને રહેશે જ,
જૂની કોઈ ઉત્તમ ग़ज़ल का मज़ा लो

मज़ा लो अधूरी बची ख़्वाहिशों का,
હવે થોડો તડકો શમ્યો છે તો ચાલો.

વિવેક મનહર ટેલર
(૧૨-૧૮/૦૪/૨૦૨૧)



છે સવાલ કોટિ, જવાબ ગુમ,
ને યુગોથી જગનો નવાબ ગુમ.

મળ્યાં એ પળે, ન મળ્યાં હતાં
એ તમામ પળના હિસાબ ગુમ.

જુઓ, રોમરોમ છે તરબતર,
ને નફામાં આજે નકાબ ગુમ.

પડી ભાંગ્યું તોય ભરૂચ છે,
ભલે હામાં હાના રૂઆબ ગુમ

મચી લૂંટ કેવી જો બાગમાં!
યથાવત્ છે ખુશ્બૂ, ગુલાબ ગુમ.

છે ને ધાડપાડુની ખાસિયત?!
છે ઉઘાડી આંખ ને ખ્વાબ ગુમ.

એ નજર સમક્ષ છે તે છતાં-
હું કહું છું ખાનાખરાબ ગુમ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦-૧૨-૨૦૨૦)



શરૂઆત થઈ શું વનની? પૂરાં થયાં પચાસ,
અથવા નવા જીવનની? પૂરાં થયાં પચાસ.

આ વાત ક્યાં છે મનની? પૂરાં થયાં પચાસ,
બસ, વય વધી છે તનની, પૂરાં થયાં પચાસ

સંસારની પળોજણ કોરાણે મૂકી દઈ,
સાંભળશું માત્ર મનની, પૂરાં થયાં પચાસ.

આવી છે જાત સામે જોવાની પળ હવે,
ત્યજ ચિંતા આપ્તજનની, પૂરાં થયાં પચાસ

ત્યાગી સૌ વાંકપન ને સૌ રાંકપન, તું ઝાલ-
બસ, બાંહ બાંકપનની, પૂરાં થયાં પચાસ

વેઢાંથી થોડું આગળ છે સ્વર્ગ સ્પર્શનું
હઠ મૂક આકલનની, પૂરાં થયાં પચાસ

જે કંઈ પળો બચી છે, એને પૂરી ચગાવ
ગતિ મંદ થઈ પવનની, પૂરાં થયાં પચાસ.

કેન્ડલ બુઝાવી એમાં શાને થવું ઉદાસ?
આજે તો માત્ર સજની, પૂરાં થયાં પચાસ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(ઑગસ્ટ-૨૦/ફેબ્રુ. ૨૧)





એક જણ તો ખાસ હોવો જોઈએ,
ને એ બારેમાસ હોવો જોઈએ.

શ્વાસ છૂપાયો હો જો વિશ્વાસમાં,
તો એ વિણ આયાસ હોવો જોઈએ.

અર્થ શબ્દોથી કદી સરતો નથી,
ભીતરી અહેસાસ હોવો જોઈએ.

ખુદને જોવાનું કદી ચૂકાય નહીં,
એટલો અજવાસ હોવો જોઈએ.

આપણે બે મિસરા એક જ શેરના,
આપણામાં પ્રાસ હોવો જોઈએ.

આપણામાં આટલું ખેંચાણ કેમ?
કંઈ વિરોધાભાસ હોવો જોઈએ.

પ્રાણ માટે પ્રાણવાયુથી વિશેષ
મિત્ર કોઈ ખાસ હોવો જોઈએ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૯-૧૦-૨૦૨૦)

આ વાત આમ કોણ કહી જાય કાનમાં?
સાંભળતાવેંત સહેજ ન રહેવાય ભાનમાં.

આવ્યું’તું કોણ? ક્યારે ગયું? શું કહી ગયું?
એવું તે કેવું કે ન રહ્યું એય ધ્યાનમાં?

કાનાફૂસીની એવી તે કેવી અસર થઈ?
વિખરાઈ ગઈ સભા, ને હું એના એ સ્થાનમાં.

મન આળું તો ન પૂછ કે વચ્ચે છે કોણ કોણ?
મન સારું તો રહ્યું ન કશું દરમિયાનમાં.

બીજી બધી જ વાત ઉપર તો નજર હતી,
આ એક વાત શી રીતે આવી ન ધ્યાનમાં?

મંઝિલ સુધી એ લોકો ન પહોંચી શકયા કદી,
બેસી રહ્યા જે અંતતઃ કાચા મકાનમાં.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૫-૧૧/૦૩-૧૨-૨૦૧૭)

આપણી વચ્ચે હવે ઘર્ષણ નથી,
જે હતી ક્યારેક એ અણબણ નથી.

જીવ-શિવમાં ઐક્ય આવ્યું ક્યાંથી આ ?
સાચું પૂછો તો કોઈ કારણ નથી.

આપણેમાં ‘આપ’ આવે છે પ્રથમ,
તારો-મારો ‘હું’ તો ક્યાંયે પણ નથી.

લાખ ઝઘડ્યાં પણ છૂટાં ના થઈ શક્યાં,
ને હતું આપણને કે વળગણ નથી.

આપણેના આપામાં રહેતાં થયાં,
ત્યારથી બસ, માર્ગ છે, અડચણ નથી.

આપણેનું ગામ કેવું પ્યારું છે!
ક્યાંય ચોરે ચોતરે ચણભણ નથી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(ઑક્ટોબર/૧૫-૧૨-૨૦૨૦)

મને જાણ છે કે તને પણ ખબર છે,
છે ચાહત અને જાણકારીસભર છે.

મને તેં ક્ષણેક્ષણ તરાસ્યો છે વરસો,
હું જે કંઈ છું આજે, એ એની અસર છે.

ત્યજી ‘આઇ’ની લાકડી જે ઘડીથી,
છે સંબંધ પગભર અને માતબર છે.

એ ચાલે છતાં રહે છે ત્યાંના ત્યાં કાયમ,
બધી વાત જેની હજી ‘કાશ’ પર છે.

કર્યો હોત દિલનોય કંઈ ખ્યાલ, જાલિમ!
ભલે ને, તને જોઈ, ખુશ આ નજર છે.

બલૂન, કૅક, કેન્ડલ – તૂ હિ તૂ છે સઘળે-
ભલે બર્થ ડે આજે તારા વગર છે.

સફર શબ્દ વિણ શક્ય નહોતી જરાપણ,
ભલે દમબદમ શ્વાસ પણ હમસફર છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૪-૨૬/૦૧/૨૦૨૦)



*
આ ગઝલ લખવાનાં કારણ બે જ છે,*
આપ સાથે હો ને ના હો, એ જ છે.

આંખના ખૂણે હજીયે સહેજ છે,*
ભેજ છે કે છેલ્લું છેલ્લું તેજ છે ?

જે છે એ ખુલ્લું છે ને સામે જ છે,
પ્રેમ? હા, અસ્તિત્વમાં આમેજ છે.

જિંદગી સામે પડેલી સેજ છે,
પણ કવિ છું, ઊંઘથી પરહેજ છે.

કેટલી રાતો છે મારી એમાં કેદ-
સામે જે કાગળ, કલમ ને મેજ છે

આપ જાણો આપને છે કે નહીં,
પણ જો અમને પ્રેમ છે તો છે જ છે.

આ જે એ આપે છે, શું ફોકટમાં? ના !
જિંદગી લાગો તો એનો લે જ છે.

ડાઘ મૂક્યા વિના ઊડી જાય ઓસ,
વસવસો ફૂલનેય એનો રહે જ છે.

ભેજ, ચિનુજી! ફૂટ્યો મારામાં કેમ ?
આપની ગઝલોમાં શું લિકેજ છે ?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૩-૦૯-૨૦૨૦)

(આમેજ- સામેલ; લાગો – વેરો)

(પુણ્યસ્મરણ: ચિનુ મોદી – આ ગઝલ લખવાનું કારણ એ જ છે, આંખને ખૂણે હજીયે ભેજ છે.)

ખબર તમામની જે તંતોતંત રાખે છે,
એ ખુદની વાતના વ્યંજન હલંત રાખે છે.

વિચાર જન્મની સાથે જ અંત રાખે છે,
ન મૂકો તંત તો સંભવ અનંત રાખે છે.

બધા જ શ્વાસ ભલે નાશવંત રાખે છે,
છતાંય જો તું, તને એ જીવંત રાખે છે.

નગર વિરાન છે ગરમીમાં, પણ આ ગરમાળો,
રૂઆબ તો જુઓ, કેવો જ્વલંત રાખે છે!

એ રોમરોમથી છલકે છે એના શી રીતે?
આ સાદગી જે ફકત સાધુસંત રાખે છે.

પલક ઝપકશે ને મોસમ ફરી જશે, જોજો,
સ્મરણનો જાદુ છે, ખિસ્સે વસંત રાખે છે.

તમે ગયાં એ છતાં ત્યાં જ રહી ગયાં છો હજી,
એ એક-એક સ્મરણ મૂર્તિમંત રાખે છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૩-૦૬/૦૫/૨૦૨૦)



.
.
.
.
.
.
.
.
.

*
તરસમાં કણસ છે,
જણસ છે, સરસ છે.

છે તારી પ્રતીક્ષા,
ને વરસોવરસ છે.

હજી પ્હો ન ફાટ્યું?
હજી કાં તમસ છે?

સૂરજ ઓસ તાવે,
તરસ છે? હવસ છે?

બધાનો પ્રથમ ક્રમ?
આ કેવો ચડસ છે?

દબાવો, નિચોડો,
હજી થોડો કસ છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૬-૧૨-૧૯/૦૧-૦૧-૨૦)

(એકટક…. ચેઇન્જેબલ હૉક-ઇગલ, રાણકપુર, માર્ચ ૨૦૨૦)

મૌન છો બોલ્યા કરે બંને તરફ,
આંખ કંઈ મૂંગી રહે બંને તરફ?

કંઈક છે જે સાંભરે બંને તરફ,
ચાદરો ચૂંથાય છે બંને તરફ,

આગ લાગી ગઈ છે ભીનામાંય જો,
પ્રેમ, તારા કારણે બંને તરફ.

ત્રાજવું આજે બડી ઉલઝનમાં છે-
કઈ રીતે સાથે નમે બંને તરફ?

‘રામ’, ‘અલ્લા’ -કંઈક તો લખ્યું હશે;
એમ કઈં પથરા તરે બંને તરફ ?

‘આપણે’ની કેક કાપે ‘હું’ ને ‘તું’,
કંઈ બચે શું આખરે બંને તરફ?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૩૧-૧૨-૨૦૧૯)

હા, બિંબને કહી દો નજરને રોકે નહિ,
આભાસ થઈને સત્યને એ ટોકે નહિ.

‘તું બોલ, શું કરશે નજરને રોકીને?’:
-મેં બિંબને પૂછ્યું, ‘તું કહેશે?’ તો કે’, ‘નહિ!’

પોતે જ નહિ, બસ, એ જ એ નજરે ચડે,
તો આયના એવા તમે તોડો કે નહિ?

ભ્રમણાઓ સૌ તોડી તને મળવું જ છે,
તે પણ અહીં, આ જન્મમાં, પરલોકે નહિ.

મળવા છતાં જો મળવા જેવું થાય ના,
તો માન દઈ પૂછો કે સાથે છો કે નહિ?

સાથે રહી પણ સાથે ના રહેવાય તો,
ઉપચાર કરવાનો છે જાતે, કો’કે નહિ.

ખોલો જ નહિ મનમાં પડેલી ગાંઠ જો,
તો કામના એક્કેય સૉરી-ઓ.કે. નહિ.

આંખો કહે ‘સૉરી’ ને સાંભળશે નજર,
તો બિંબ પણ એને કોઈ દિ’ રોકે નહિ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૩-૧૦-૨૦૧૯)

ક્યારેક જીતવા મળે, ક્યારેક શીખવા,
એવી રમત બની જ નથી જે દે હારવા.

जब से गए है छोड के साजन बिदेसवा*,
હું છું ને મારા વર્ચુઅલ આ વર્લ્ડની હવા

વોટ્સએપમાં રચ્યાં-પચ્યાં છે જેના ટેરવાં,
શાયર એ લખશે શી રીતે શેરો નવા નવા ?

મહિનામાં એક બંક તો ચાંદોય મારે છે,
માંડ્યો છે સૂર્ય પણ હવે આવું વિચારવા.

વાર્તાય એની એ જ છે, સસલાંય એનાં એ જ;
જીતવાના કૉન્ફિડન્સમાં માંડે છે ઘોરવા.

પ્રિ-પેઇડ બૉક્સ આવ્યું છે, ખોલ્યું તો તકલીફો,
किस की दया से हुई है यूँ हाजत मेरी रवा?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨-૫ ઑક્ટોબર, ૨૦૧૯)

(*સાભાર સ્મરણ: શ્રી ભગવતીકુમાર શર્મા)

૨૦૦૮ની સાલમાં લખેલી એક ગઝલ આજે મળી આવી… એ આપ સહુ સાથે વહેંચી રહ્યો છું… પ્રતિભાવ જરૂર આપજો…

*

ડાળખી લાખ બટકણી છતાં એ તોડે નહિ,
એ રહે સાથે ને સાથે જ છતાં જોડે નહિ.

આયનો એનામાં, મારામાં અને ચારેતરફ,
જાણે છે સૌ કે બધું ઊલટું છે પણ ફોડે નહિ.

ખાલી વમળો જ નહીં ઊઠે, એ ડહોળાશે પણ
શાંત પાણીને કહો એને કે ઝંઝોડે નહિ.

હું મળી જઈશ હજી બાજુ બચી માટીમાં,
આ સડેડાટ સીધો જાય છે એ રોડે નહિ.

કેવું ઘરફોડું છે આ મન કે જે લૂંટે છે મને !
એક ઘર ચોરની પેઠેય શું એ છોડે નહિ?!

હવાને સ્થાને તું જો શબ્દ થઈ આવી ચડે,
તો પછી ફેફસાં એ શ્વાસને તરછોડે નહિ.

જાત નીચવીને પ્રથમ ધોવું પડે છે આ લલાટ,
સામે ચાલીને કદી કંકુ ગઝલ ચોડે નહિ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૫-૦૩-૨૦૦૮)

હા, એક્સ-રેથી પણ વધુ એ સોંસરી ગઈ,
ભીતર ગઈ એ છોકરી, ને ઘર કરી ગઈ.

જે ડાળ મારા થડથી તૂટીને ખરી ગઈ,
તારી જમીનમાં પડી ને પાંગરી ગઈ.

મા સરસતીને ત્યાં હતી એ નોકરી ગઈ,
તારા જતાંની સાથે મારી શાયરી ગઈ.

હોવું હજી બચ્યું છે શું અકબંધ સાચેસાચ?
તું ગઈ અને જે પણ હતી સૌ ખાતરી ગઈ.

ધીમેથી જેમ દૂધ ઘનીભૂત થાય એમ
મારામાં એક દૃષ્ટિ ભળી, ને ઠરી ગઈ.

ઇતિહાસ એનો એ જ છે ઇચ્છાનો કાયમી,
‘જાઉં છું’, ‘જાઉં છું’ કરે ને લાંગરી ગઈ.

ઇતિહાસ નહિ ભૂંસાય તસુભર, મથો ભલે,
તો શું થયું કે દુર્ગથી બે કાંગરી ગઈ?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦-૦૫-૨૦૧૯)

એક જૂની ગઝલ… ખબર નહીં કેમ, પણ વેબસાઇટ ઉપર મૂકવાની જ રહી ગઈ હતી… આપને કેવી લાગી એ કહેજો..

*

નેજવા પર આંખના થીજ્યા સમયનો ભાર છે,
જે લખાવાનો નથી એ ખતનો ઈંતેજાર છે.

વૃક્ષ આખેઆખું જીવતરનું ધરાશાયી થયું,
એક શંકાની ઊધઈનો આટલો આભાર છે.

તુજ વિરહનો અગ્નિ વડવાનલ થયો ને કાંઠા પર-
શાંત જળને જોઈને રાજી થતો સંસાર છે!

શ્વાસની ધરતીમાં કૂંપળ લહલહે છે શબ્દની,
હું કે તું, કોને ખબર? પણ વરસ્યાં અનરાધાર છે…

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૨-૦૭-૨૦૦૫)

(ડેડી જાગી જાય એ પહેલાં પતાવી લે ને, ચાલ… …સાસણ ગીર, જાન્યુઆરી, ૨૦૧૯)

*

તમે પણ આવું કહેશો, કૃષ્ણ? : ના, હાંફી ગયો છું હું?
ખરે એવો વિકટ છે પ્રશ્ન? ના, હાંફી ગયો છું હું.

અલગ હો પક્ષ બે તો, પાર્થ! થોડું કામ ઇઝી થાય,
બધા એક જ છે, છે કોઈ ભિન્ન? ના, હાંફી ગયો છું હું.

હવાને પેક કરી આપું, તરસ મૃગજળથી છીપાવું,
તને સમજાવવાનો યત્ન? ના, હાંફી ગયો છું હું.

સમાધાનોના ગુંદરથી કદી સંધાય ના સંબંધ,
કદી છૂટાં, કદી સંલગ્ન? ના, હાંફી ગયો છું હું.

કરીને પીઠ રાતી અન્યને ચમકાવવા ક્યાં લગ?
અરીસો બોલ્યો થઈને ખિન્ન: ના, હાંફી ગયો છું હું.

અરે ભારત! ચલ, આગળ વધ! જો, કેવું ભાગે ત્યાં ટોળું,
પથર ફેંકે સનનનન સન્ન! ના, હાંફી ગયો છું હું.

નથી કહેવાનું કહી-કહીને બધું જાણી ગયાં છે સૌ,
છતાં એ રાખવું પ્રચ્છન્ન? ના, હાંફી ગયો છું હું.

કવિતા! માફ કર, હું મૌન કોરું શબ્દથી કિંતુ
એ રહેવું જોઈએ અક્ષુણ્ણ? ના, હાંફી ગયો છું હું.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૨/૦૬-૦૪-૨૦૧૮)

(એક અકેલા… …સાસણ ગીર, જાન્યુઆરી, ૨૦૧૯)

ઉન્માદ શાનો લોહીમાં, શેં રવરવાટ છે?
શબ્દોનો શ્વાસમાં ફરી શું સળવળાટ છે?

પાણી પીધું જે વાવમાં ઉતરી તેં બાર હાથ,
ત્યાં માત્ર ખાલીપો અને નકરો ઉચાટ છે.

કોણે છે તૂટવાનું અને વહેશે પહેલું કોણ?
આંખોના ચોરે લોકમાં આ ચણભણાટ છે.

એકાદી તારી યાદ ત્યાં ભૂલી પડી કે શું?
મનનું સમસ્ત નેળિયું, જો મઘમઘાટ છે.

એરૂ અણીના ટાંકણે આભડ્યો મૌનનો,
બાકી જીવનના પાનાં તો સૌ કડકડાટ છે.

– વિવેક મનહર ટેલર

ઓક્ટૉબર-નવેમ્બર, ૨૦૧૧

જે ધાર્યું એ નહીં, ના ધાર્યું એ બને છે અને
કદીમદી નહીં, કાયમ આ મારી સાથે બને.

નજૂમી છે તું કે બક્ષિસ આ કુદરતી છે તને?
તું રોજ શૅર કરે મારા દિલની વાત મને.

તું એ જ માંગ જે સૌથી વધુ છે પ્રિય મને,
નકારી દઈ શકું પણ દઈશ નહીં કશું કમને.

બલિની જેમ બલિ શું બન્યો છું તારી સમક્ષ?
તું ખુદ કહી દે, બચ્યું છે કશુંય મારી કને?

વધી વધીને બસ, એક કાન કે ખભો દઈ દે,
વધુ તો હોય શું કરવાનું, બોલો, આપ્તજને?

હવે પચાસ વટી આપ વનમાં આવ્યા છો,
હવે ત્યજી દો આ આંબાઓ ગણવું આમ્રવને.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૩-૦૮-૨૦૧૮)

(ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે…..     ભુજ, ૨૦૧૭)

હળવેથી અહીં પધારો, ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે,
સૂતાનું તો વિચારો! ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે.

કોઈ ફરી ન આવે, પણ આવશો તમે, હા
એવી છે આ મજારો, ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે.

ભડ ભડ બળી રહ્યો છે દેશ આખો વાતવાતે
બચવાનો ક્યાં છે આરો? ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે.

લઈ લઈને નામ જેનું ઘર સૌએ હચમચાવ્યું
ખૂણામાં એ બિચારો ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે.

જાગે તો ભોગ લાગે સૌના, શું એ વિચારે
સૌનું વિચારનારો ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે?

મહિના નહીં, છ જન્મે પણ આરો નહિ જ આવે,
આશા ત્યજો, સિધારો! ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે.

સદીઓનું જ્ઞાન છે પણ લેવાલ ક્યાં છે કોઈ?
કેવો પડ્યો છે ધારો! ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે!

પાછા કદી ન જાગી, એ આ જ કહી રહ્યો છે:
બસ, આજનું વિચારો, ઇતિહાસ સૂઈ રહ્યો છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૩-૧૪/૦૩/૨૦૧૮)

 

આ ફુલ્લકુસુમિત તેજ રહો યાવચ્ચંદ્રદિવાકરૌ,
આ સ્મિત પણ એનું એ જ રહો યાવચ્ચંદ્રદિવાકરૌ.

મદમસ્ત ગુલાબી સપનાંને એકેય કંટક ભોંકાય નહીં,
એ મખમલ મખમલ સેજ રહો, યાવચ્ચંદ્રદિવાકરૌ.

સમજણ-વિશ્વાસનો મંદ પવન તડપનની આગ ન બુઝવા દે,
આંખેય થોડો ભેજ રહો, યાવચ્ચંદ્રદિવાકરૌ.

લૈલા-મજનૂ, શીરી-ફરહાદ, રોમિયો-જુલિયેટઃ સહુ પ્રેમીમાં
અવ્વલ હું – તું બે જ રહો, યાવચ્ચંદ્રદિવાકરૌ.

સંગાથના સુખની બાબતમાં બીજું કશું ખપતું જ નથી-
‘હતું’-‘હશે’ નહીં, ‘છે જ’ રહો યાવચ્ચંદ્રદિવાકરૌ.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૭-૧૧-૨૦૦૯/૩૧-૧૦-૨૦૧૮)

નવ વરસ પહેલાં એક મિત્રના લગ્નમાં શુભેચ્છા પાઠવવા માટે લખાયેલી આ રચના નવ વરસમાં નવ વાર હાથમાં લીધી હશે પણ કદી સુધારી ન શકાઈ… આજે નવ વર્ષ પછી આ રચના અચાનક સુધારી શકાઈ છે ત્યારે આપ સહુને હૃદયપૂર્વક ભેટ ધરું છું…

યુગોના વળગણોને છોડવામાં વાર લાગે છે,
જૂની હો તોય સાંકળ તોડવામાં વાર લાગે છે.

તમે તો કહી દીધું કે આવ, મારી પાસે બેસી જા,
શરમને પગ લઈને દોડવામાં વાર લાગે છે.

જુએ છે રાહ મારી જેમ આ સપનુંય આજે, પણ
તમારા સમ! બે પાંપણ જોડવામાં વાર લાગે છે.

હજારો મન્સૂબા તૈયાર થઈ આવે છે રોજેરોજ
છતાં પણ શી ખબર, વરઘોડવામાં વાર લાગે છે!

કશું તો છે જ્યાં આવીને ભરોવાઈ પડ્યું છે મન
નકર શું કાંચળી તરછોડવામાં વાર લાગે છે?

મને કોરાણે મૂકી ક્યારે હું નીકળી ગયો આગળ,
સ્મરણપટ પર એ દિ’ તાજો થવામાં વાર લાગે છે.

બુરાઈ ઝપ્પ દઈને દોડી કાઢે આખી મેરેથોન,
ભલાઈને, ભલી ભાખોડવામાં વાર લાગે છે.

હવે સંબંધમાં ઊઁડાણ ને લંબાણ ક્યાં છે, દોસ્ત?
કહો, શું જોડવા કે તોડવામાં વાર લાગે છે?

રદીફો-કાફિયાના વૃક્ષ નીચે છું હું સદીઓથી,
છતાં મનગમતાં ફળ ઝંઝોડવામાં વાર લાગે છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૭-૦૨-૨૦૧૮)

બેસવું ક્યાં લગ પ્રતીક્ષાની આ સૂની પાળ પર,
એક ફળ ક્યારેક તો આવે ને ભૂખી ડાળ પર?!

જિંદગી એક જ સહારે જીવવા નિર્ધાર્યું’તું,
જિંદગી નીકળી ગઈ સાચે જ એક જ આળ પર.

એમને ત્યાં સૂર્ય જેવા હાલ ઇચ્છાના થયા,
જાવું’તું તો ઠેઠ ભીતર, થીજી ગઈ પડશાળ પર.

દાણે દાણે જે રીતે ખાનારનું લખ્યું હો નામ,
એમ મારું દિલ લખાયું છે તમારી જાળ પર.

મન રહ્યું બંધિયાર એમાં લપસી ગઈ સૌ ઝંખના,
વાંક પાણીનો હતો પણ આળ છે શેવાળ પર.

બૉર્ડ મારી ‘હૉલિડે’નું પાછો સૂતો સોમવાર,
કેટલા વર્ષો પછી ઊતર્યો છે એ હડતાળ પર!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૪/૧૫-૧૨-૨૦૧૭)

પુસ્તક ઊઘાડતાં શું જૂનું ગુલાબ મહેકે?
ના, ફૂલ એ સૂકું નહિ, પણ યાદ એક ચહેકે.

યાદોનું કામ પાછું અદ્દલ શરાબ જેવું,
જે જેટલી જૂની લે, એ એટલું જ બહેકે.

યાદોના વનમાં એને શોધું તો કઈ રીતે હું?
જાઉં જો ત્યાં તો અહીં ને અહીં હોઉં તો ત્યાં ગહેકે.

બોલો, વધી વધીને એ શું બગાડી લેશે?
પણ યાદ અડકી લે તો કોઈ એનું એ જ રહે કે?

ના આગ કે ના તણખો, ના વીજ કે ના તડકો
યાદોમાં એવું શું છે કે રોમ-રોમ દહેકે?

મોસમને લાગે મહિના, યાદોનું એથી ઊલટું,
ચપટીમાં પાનખરના સ્થાને વસંત લહેકે.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦-૪/૦૧-૦૭-૨૦૧૮)

(દીપમાળ….                           …ગોવા, ૨૦૧૮)

*

એનું ક્યાં કો’ પ્રમાણ છે જ હજી?
છે તો બસ, ખેંચતાણ છે જ હજી.

છે, હજી પણ સમય છે, આવી જા
ખોળિયામાં જો, પ્રાણ છે જ હજી.

એક સોરીથી પણ પતી ન શકે,
એવી મોટી ક્યાં તાણ છે જ હજી?

વાગું કે નહીં એ હાથમાં જ નથી
બાણ પર એ દબાણ છે જ હજી.

કાલની વાત પર તું ગેમ ન રમ,
કાલની કોને જાણ છે જ હજી?

સામા થઈ જઈએ તો હસી તો શકાય
એટલી ઓળખાણ છે જ હજી

પ્રાણ નામે હલેસાં છૂટ્યાં પણ
દેહ નામે તો વહાણ છે જ હજી.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૩-૦૩-૨૦૧૮)

(પ્રતીક્ષા….                                                                …ગોવા, ૨૦૧૮)

(યાયાવર…..                                     સુરખ્વાબ! કબીરવડ, ૨૭-૦૬-૨૦૧૦)

*

સંબંધમાં હજીપણ એ દાબ રહી ગયા છે.
પીછાં ખરી ગયાં પણ રુઆબ રહી ગયા છે.

એથી જ તો મુસાફર અટકી રહ્યો જીવનભર,
મંઝિલ ને રસ્તા ગાયબ, અસબાબ રહી ગયા છે.

યાયાવરી કરીને આંસુ ઊડી ગયાં પણ
આંખોના કોરા કાંઠે સુરખાબ રહી ગયાં છે.

વર્ષો પછી હું એને ભેટ્યો તો એમ લાગ્યું,
બાકી બધું જ ગાયબ, આદાબ રહી ગયા છે.

લૂટો, લૂટો, લૂટી લો, લૂટ્યો નહીં લૂટાશે-
આંખોમાં એક જણની બે ખ્વાબ રહી ગયાં છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૮-૦૧-૨૦૧૮)

(અક્સ…..                                  વારકા બીચ, ગોવા, ૦૧-૦૫-૨૦૧૮)

(ચિત્રમાં હજી આકાશ ભૂરું છે…      …જૂહુ બીચ, ૨૦૧૭)

*

પૂરું ભરી દીધું? જરા જુઓ, શું પૂરું છે?
ઇચ્છા! આ કેવું પાત્ર છે? કાયમ અધૂરું છે!

ચાખું છું, થૂકું છું સતત, એ નકરું તૂરું છે,
સાચવ્યું છે એના માટે એ મધથી મધુરું છે.

શોધું છું પંચતંત્રનો એ કાચબો બધે;
જેને મળું છું, સસલું છે- આરંભે શૂરું છે.

સાવ જ ભૂંસી નંખાયો નથી લીલો રંગ, દોસ્ત!
એથી જ ચિત્રમાં હજી આકાશ ભૂરું છે.

શબ્દો પીધા કે બીજી બધી પ્યાસ થઈ ખતમ,
એથી વધુ છે કંઈ કે જે માટે હું ઝૂરું? છે?

વિચાર એ વિચારીને પાછો વળી ગયો-
માથાં જ કૂટવા છે તો અહીંયા શું બૂરું છે?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૩૦-૦૩-૨૦૧૮)

*

(ઠસ્સો…       …નાનો પતરંગો, કૉર્બેટ, ૨૦૧૭)

*

આ વખતે કંઈક નવું કરીએ… પ્રસ્તુત ગઝલમાં એક શેરમાં બે શ્લેષ અલંકાર વાપર્યા છે…  જોઈએ, વાચકમિત્રો એ પકડી શકે છે કે કેમ?

*

જ્યારે ભ્રમ હયાતીનો બુદબુદાનો ભાંગશે,
થઈ જશે હવા હવા, પાણી પાણી થઈ જશે.

જિંદગીમાં એક ક્ષણ, દોસ્ત! એવી આવશે,
સરખું લાગશે બધું – છે, હતા, નથી, હશે !

માર્ગ લઈ નવો તું જો ચાલ ચાલ રાખશે
ચાલ પડશે એ રીતે, જગ પછીતે ચાલશે

ના, કશું જ નહીં થશે, ના દિવસ થશે, ના રાત
જે ઘડીએ તું મને ‘આવજો’ કહી જશે…

‘તું નથી’ની ટ્રેન તું, ખાલી પ્લેટફૉર્મ હું:
શું ફરક પડે પછી, થોભે કે ન થોભશે?

શું કરું, ખબર નથી; ક્યાં જવું, ફિકર નથી,
શબ્દનું શરણ લીધું, રહીશું જેમ રાખશે.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૯-૧૦-૨૦૧૭)

(બેમાંથી એક થઈએ…                          …ભુજ આઉટસ્કર્ટ, ડિસે, ૨૦૧૭)

*

શબ્દો ખરી ગયા છે, નિઃશબ્દતા ઊગે છે,
તારી ને મારી વચ્ચે એક વારતા ઊગે છે.

પહોંચ્યું છે મૌન જ્યારે આજે ચરમસીમા પર,
બેમાંથી એક થઈએ એ શક્યતા ઊગે છે.

સૂરજ ! તને છે સારું, ઊગવાનું એકસરખું
દિનરાત ચોતરફ અહીં વૈષમ્યતા ઊગે છે. *

દર્પણ તૂટ્યા પછીની ખાલી દીવાલમાંથી,
ખુદને મળી શકાશે એ સજ્જતા ઊગે છે.

સગપણમાં વચ્ચે વચ્ચે તકલીફ આવી ક્યાંથી?
રોપ્યું નથી જ મેં તો કંઈ પણ છતાં ઊગે છે!

કરમાઈ શીદ ગયા છો, ડેડ-એન્ડ જોઈ દૂરથી જ?
રસ્તામાં થઈને રસ્તો આગળ જતાં ઊગે છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૨-૦૧-૨૦૧૮)

* વિષમતા અને વૈષમ્યની સરહદ પર રમતા-રમતા ‘વૈષમ્યતા’ શબ્દનો અહીં જે પ્રયોગ થઈ ગયો છે એ ભાષાકીય ભૂલ છે. નવો સુધારો ન કરું ત્યાં સુધી આ શેર રદ ગણવો. આ ભૂલ તરફ ધ્યાન દોરનાર મિત્રોનો સહૃદય આભાર…

(શક્યતા ઊગે છે….                     …રિજેન્ટા રિસૉર્ટ, ભુજ, ડિસે, ૨૦૧૭)

(યે હસીન વાદિયાં….                     . ….ભુજ આટઉસ્કર્ટ, ૨૪-૧૨-૨૦૧૭)
*

આપણે રહેવાનું કેવળ આપણામાં
આપણે મળવાનું કેવળ ધારણામાં.

હૂંફ શાને શોધે છે તું તાપણામાં?
એટલી ઉષ્મા નથી શું આપણામાં?

પાંપણોમાં એ જ તો તકરાર થઈ છે –
કોણ રોકી રાખે સપનાં બારણાંમાં?

ફોન કરવો તો હવે સંભવ નથી પણ
એનો નંબર છે હજી સંભારણામાં.

આપણાથી ક્યાંય પહોંચી ના શકાયું,
આપણે અટકી રહ્યાં હોવાપણામાં.

ફેર જો કોઈ હતો તો શ્વાસનો, બસ!
એકસરખા સૌ સૂતા છે ખાંપણાંમાં.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૦-૧૨-૨૦૧૭)
*

(ધાબળો……..                                      …સ્મૉગ, ભુજ, ૨૩-૧૨-૨૦૧૭)

(પર્વતનું આંસુ…..                                                                                    …નૈનિતાલ, ૨૦૧૭)

*

ઘેર બેઠાં ડૂબાડે એવા છે,
તારા વિચાર છે કે રેવા છે?

ન વિચારી શકું કશું આગળ,
તારો અહેસાસ જાનલેવા છે.

આયના ગામના થયા ઘરડા
ઓરતા તોય જેવાતેવા છે?

ફક્ત ફિલ્માવવાને લંબાવે,
આજ લોકોના હાથ કેવા છે!

એ જ આગળ છે ખોટું કરવામાં
વાતે-વાતે જે ‘દેવા! દેવા!’ છે.

શ્વાસને પ્રાણવાયુ બક્ષે છે,
શબ્દને કંઈ તો લેવાદેવા છે!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૭-૦૯-૨૦૧૭)

(બોલ, ડૂબવું છે?…..                                                             ….કાન્હા જંગલ, ઉત્તરાખંડ, ૨૦૧૭)