(પર્વતનું આંસુ…..                                                                                    …નૈનિતાલ, ૨૦૧૭)

*

ઘેર બેઠાં ડૂબાડે એવા છે,
તારા વિચાર છે કે રેવા છે?

ન વિચારી શકું કશું આગળ,
તારો અહેસાસ જાનલેવા છે.

આયના ગામના થયા ઘરડા
ઓરતા તોય જેવાતેવા છે?

ફક્ત ફિલ્માવવાને લંબાવે,
આજ લોકોના હાથ કેવા છે!

એ જ આગળ છે ખોટું કરવામાં
વાતે-વાતે જે ‘દેવા! દેવા!’ છે.

શ્વાસને પ્રાણવાયુ બક્ષે છે,
શબ્દને કંઈ તો લેવાદેવા છે!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૭-૦૯-૨૦૧૭)

(બોલ, ડૂબવું છે?…..                                                             ….કાન્હા જંગલ, ઉત્તરાખંડ, ૨૦૧૭)

(આપણી વચ્ચે….                                                   …રેડ બીલ્ડ બ્લુ મેગ્પાઇ, ઉત્તરાખંડ, ૨૦૧૭)

*

આપણી વચ્ચે હવે કંઈ પણ નથી,
જે હતી ક્યારેક એ સમજણ નથી.

આપણી વચ્ચે શું એવું થઈ ગયું?
હું નથી એ જણ, તું પણ એ જણ નથી.

આપણી ચાદરના ખિસ્સામાં હવે
સળવળે સળ દેવા એવી ક્ષણ નથી.

આપણાં ઘડિયાળ પાસે એકપણ
નોખા ટાઇમઝોનનાં કારણ નથી.

આપણે અહીંથી હવે થઈએ અલગ,
આપણી પાસે હવે કંઈ પણ નથી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૨-૧૧-૨૦૧૭)

(ઇતિ-હાસ…..                                                         …પરિસર,હુમાયુ મકબરા, દિલ્હી, ૨૦૧૭)

(ચકળવકળ….       ઇન્ડિયન પેરેડાઇઝ ફ્લાયકેચર, કોર્બેટ, 2017)

*

નોખું જ કૈંક પ્રાપ્ત થશે, બાતમી હતી,
જીવતાં જણાયું એ જ સડુ જિંદગી હતી.

તારી કે મારી, કોની હતી? અન્યની હતી?
એ તક જે ભરબજારમાં રસ્તે પડી હતી.

ઝૂકું તો તેજ ભાગી શકાશે એ યોજના
લોકોની દૃષ્ટિએ ભલે શરણાગતિ હતી.

બીજાની માલિકીની ભલે કહી બધાએ પણ
છે કોણ જેને કરવી પરત જિંદગી હતી?

દુનિયાના કાળા કામની સામે મેં જે ક્ષણે
આંખો મીંચી કે ચારેતરફ રોશની હતી.

બસ, એટલો સમય હું બીજાથી અલગ પડ્યો-
કાગળ, કલમ ને શબ્દની જે જે ઘડી હતી

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૮-૨૯/૧૦/૨૦૧૭)

(અમૃતપાન….                                            ….ઓરિએન્ટલ વ્હાઇટ આઈ, કોર્બેટ, 2017)

(તેરી ઇક નિગાહકી બાત હૈ….                                           …સિંગાપોર, નવેમ્બર, ૨૦૧૬)

*

આખરીવારની એ મસ્ત નજર, શું કહેવું?
વર્ષો વીત્યાં છતાં વીતી ન અસર, શું કહેવું!

કો’કે મારી જ ગઝલ એને કહી, મારી સમક્ષ
દાદ લીધી, હું રહ્યો દાદ વગર, શું કહેવું!

સ્વપ્નને પગ હતા, પગભર હતાં, પણ કંઈ ન થયું;
રાતની કેવી હતી રાહગુજર, શું કહેવું!

ક્યાંથી ક્યાં વાત ઘડીભરમાં લઈ આવી એ,
હું કહી શક્તો હતો ખૂબ, મગર શું કહેવું!

તું મળી ત્યારે ખબર થઈ શું છે ગ્લૉબલ વૉર્મિંગ?
ફૂલ વિન્ટરમાં અનુભવ્યો સમર, શું કહેવું!

જે દીધું ચારે તરફથી એ દીધું વેતરીને,
જિંદગીએ જરા છોડી ન કસર, શું કહેવું!

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૫-૦૯-૨૦૧૭)

*

(નજરના જામ છલકાવીને….                                            …સિંગાપોર, નવેમ્બર-૨૦૧૬)

(અપના કિનારા….                         ….ઉત્તરાખંડ, ૨૦૧૭)

*

સિમ્પલ છે, જોવા નહીં મળે તમને કશે
આ વારતામાં ‘પણ’, ‘યદિ’, ‘અથવા’, ‘અને’…

વર્ષા પછીના વૃક્ષ સમ તું છે, પ્રિયે!
થોડી હવા ચાલી ને તેં ભીંજ્વ્યો મને.

શું શબ્દ, તું તો શ્વાસ પણ માંગી શકે,
બસ, પ્રેમથી એકવાર કહી દે, ‘આપ ને’

સ્મિત દઈને પૂછ્યું ‘કેમ છો’ એ દૃષ્ટિએ,
ઉત્તર દીધો ચૂકી ગયેલી ધડકને.

એવું નથી કે ભાગ્ય બસ, ભાગ્યા કરે,
એવું બને, જાણ જ ન હો પણ હો કને.

આયામ દિલના નિતનવા ખૂલ્યા કરે,
બંનેમાં વારંવાર થાતી અનબને.

તકલીફ વહેતી રહે સતત એક છત તળે,
બે જણ કિનારા થઈ રહે એ પણ બને.

રહેવા દીધું ક્યાં અણદીઠું કંઈ ગૂગલે?
ઘટમાં તો બાકી લાખ ઘોડા થનગને.*

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૨/૧૩-૦૮-૨૦૧૭)

આખી ગઝલમાં બધા મત્લા જ છે. દરેક મત્લાના પહેલા (ઉલા) મિસરામાં સુસ્ત કાફિયા અને બીજા (સાની) મિસરામાં ચુસ્ત કાફિયા પ્રયોજ્યા છે. આપને આ પ્રયોગ કેવો લાગ્યો એ જણાવશો તો આનંદ.

(*= પુણ્યસ્મરણ : “ઘટમાં ઘોડા થનગને આતમ વીંઝે પાંખ, અણદીઠેલી ભોમ પર યૌવન માંડે આંખ” -ઝવેરચંદ મેઘાણી)

(ધુંઆ ધુંઆ સા હૈ શમા…                 …કૌસાની, ૨૦૧૭)

(જરા આ ચાંચુડી ઘડાવી દો ને….                               Green Backed Tit, કૌસાની, ૨૦૧૭)

*

બધું ભૂલી જવું છે દોસ્ત! પણ સમય તો લાગશે!
ઉતારી દેવો છે આ બોજ પણ સમય તો લાગશે!

વધી જવું છે પણ શું યાદ તમને બાંધી રાખે છે?
થઈ જશે બધાનો તોડ પણ સમય તો લાગશે!

ભલે નિદાન થઈ ગયું, ભલે ઈલાજ પણ ખબર,
ભલે જૂનો જ છે આ રોગ પણ સમય તો લાગશે!

મને ગમી ગયાં છે એ, કદાચ ત્યાંય એવું છે,
ન વચ્ચે કોઈ રોકટોક પણ સમય તો લાગશે!

ભલે વિકાસની ઊઠી રહી છે આંધી ચોતરફ,
નવું નવું બને છે રોજ પણ સમય તો લાગશે!

શબદને હાથ ઝાલીને કલમ પલાણી છે મેં તો,
જીતી જવો છે મર્ત્યલોક, પણ સમય તો લાગશે!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૩-૦૯-૨૦૧૭, ૩.૦૦થી ૩.૩૦)

*

(હેરસ્ટાઇલ કેવી લાગી, કહો તો…..                       …White Cheek Bulbul, પંગોટ, ૨૦૧૭)

(એક ચૂંટિયો તો ખણ….                                            ….જુરોંગ બર્ડ પાર્ક, સિંગાપુર, ૨૦૧૬)

*
તું દૂર થાતી જાય છે એ વાત હું જાણું છું, પણ…
હું હાથ લંબાવી અડી શકતો’તો, તું ક્યાં છે એ જણ?

હા, કૈંક છે જેના લીધે સગપણનું થઈ ગ્યું છે મરણ,
વ્યક્તિ મટી તું ધીમેધીમે થઈ રહી છે સંસ્મરણ.

જે વારતા બટકી ગઈ એને લખીને શું કરું?
કાગળ ઉપર મેં જાત મૂકી ને તરત જન્મ્યું કળણ.

ચાલે નહીં એવી કલમ લઈને હવે હું જઈશ ક્યાં?
અ-ક્ષરશીશીમાંથી જીવન સરકી રહ્યું છે કણ-બ-કણ!

નિઃશ્વાસ છાતીમાં ભરું છું કે ભરુ છું શ્વાસને?
આવી ઊભી છે આ સમજની પારથી ઊગેલી ક્ષણ.

ને હા, હજી પણ શ્વાસની આવાગમન ચાલુ જ છે?
વિશ્વાસ બેસે, કમ સે કમ તું આવી એક ચૂંટિયો તો ખણ!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૧-૦૪-૨૦૧૭)

(એય…. આ બાજુ તો જો….                        …સ્ટ્રિક્ડ લાફિંગ થ્રશ @ કૌસાની, ઉત્તરાખંડ, ૨૦૧૭)

(ઝીરો મોબિલિટી…                                                                 …મેટ્રો, સિંગાપોર, ૨૦૧૬)

*

રમતા રહીશું ક્યાં લગ,બોલો, ચલકચલાણી?
આગળ તો આવે કોઈ, પોતાનો વારો જાણી.

શા માટે થઈ રહ્યાં છો, સરકાર! પાણી-પાણી?
પાણીમાં જઈ રહી છે ઈજ્જત ગગન-સમાણી?

સંબંધમાં હું છેક જ તળિયા સુધી જઈ આવ્યો,
તળિયામાં શું બળ્યું’તું? તળિયામાં ધૂળધાણી.

હોવાની પેલી બાજુ આવી મને મળો તો
સમજાવું – છોને બે હો, હર શ્વાસ છે ઉજાણી.

પંખીએ ચોપડામાં શેરો કરી લખ્યું કે –
વૃક્ષોના શેરો ખોટા, બિલ્કુલ નથી કમાણી.

મોબાઇલ આવ્યો એ દિ’ માણસની કુંડળીમાં,
બધ્ધા જ ખાને ઝીરો મોબિલિટી લખાણી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૭-૦૬-૨૦૧૭)

*

(છટા….                                                                   …….પંગોટ, ઉત્તરાખંડ, ૨૦૧૭)

(જીવનને અઢેલીને….            ….તવાંગ, અરુણાચલ પ્રદેશ, નવે-૨૦૧૦)

*

બધી ચિંતા, બધાંયે કષ્ટ જોજન દૂર ઠેલીને,
હું એ રીતે અહીં બેઠો છું જીવનને અઢેલીને !

રૂઓ છો કેમ? પૂછો જઈને આ પડસાળ, ડેલીને,
સ્મરણ પણ ક્યાં હવે આવે છે અહીં આ વાડ ઠેલીને ?

તમારા પર ગઈકાલે નજર એની પડેલી ને ?
પૂછો, ચાદરના સળમાં પાંગરેલ ચંપા-ચમેલીને.

પછી પૂછી શકાઈ નહીં કશી પણ વાત ઘેલીને,
તમારું નામ સાંભળતાં જ એ આંખો રડેલી ને…

વખાઈ ગઈ હશે ગઈકાલ નક્કી કો’ક કમરામાં,
થયાં વર્ષો છતાં ક્યાં ઊંઘ આવી છે હવેલીને?

હજી પણ દઈ નથી શક્તો કશું પણ નામ હું એને,
ભીતર આખ્ખુંય તાણી ગઈ’તી એ ગમખ્વાર હેલીને.

તમન્ના, તક કે સગવડ, નોકરી કે છોકરી યા ડિશ-
નથી નક્કી થતું છેવટ સુધી, આ લઉં કે પેલીને ?!

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૩-૦૧-૨૦૧૭)

*

(પ્રતીક્ષા…                                       ….કોચી, ડિસે. ૨૦૧૬)

(એક અકેલા….                     ….ઓલ્ડ કોચી, ડિસેમ્બર-૨૦૧૬)

*

બોલ, પાછો તું કઈ વાતમાં રોકાઈ ગયો?
રાહ તાકે છે કોઈ જન્મોથી, જોવાય ગયો?

કોઈના આંસુ જે લ્હોવા નહીં, જોવાય ગયો,
વહેલો મોડો એ ચહુ ઓરથી પોંકાઈ ગયો.

દ્વાર વાખ્યા ન હતાં કો’ક બીજી બાબતથી,
ને મફતમાં જે ન આવ્યો એ વખોડાઈ ગયો.

હું જ બેસી રહું મારામાં પલાંઠી દઈને,
ચાંપતી નજરે એ જોવાને કે હું ક્યાંય ગયો?

આ ગલી, પેલી ગલી, ત્યાં સુધી તો ઠીક હતું,
મૂક્યો જ્યાં પગ મેં ગઈકાલમાં, ખોવાઈ ગયો.

પ્રેમ હો, વહેમ હો, છો લાખ મથો ગોપવવા,
આંખથી આંખ મળી નહિ કે એ ડોકાઈ ગયો.

પ્રેમમાં નિજનું સ્ખલન, સ્વર્ગવટો નક્કી હતા,
તોય નાહકમાં સરેઆમ વગોવાઈ ગયો.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૬-૦૨-૨૦૧૭)

*

(તૂ અગર સાથ દેને કા વાદા કરે….    ….ઓલ્ડ કોચી, ડિસેમ્બર-૨૦૧૬)

(ખાલી…..                       ….સિંગાપોર, ૨૦૧૬)

*

સંગ્રહમાંથી પસાર થતી વખતે અચાનક ખ્યાલ આવ્યો કે આ રચના વેબસાઇટ પર તો મૂકી જ નહોતી…  એટલે આજે આ એક જૂની રચના નવેસરથી આપ સહુ માટે… )

*

પગ ત્યજીને પગલાં ચાલી નીકળે,
માર્ગ પણ કેવા મવાલી નીકળે !

કાંદા પેઠે પડ ઉતારે એક એક,
છેક અંદરથી એ ખાલી નીકળે.

હાથ કાળો મેંશ થઈ પાછો મળ્યો,
સગપણો શેની દલાલી નીકળે ?

હું લિસોટા હાથના જોયા કરું,
વારસામાં પાયમાલી નીકળે.

સ્વપ્નના પાંચીકડે રમતા રહો,
બાળપણ છે, દોસ્ત ! ચાલી નીકળે.

પીઠ દઈને આંસુ જ્યાં બેસી શકે,
ભીંત કોઈ તો રૂમાલી નીકળે.

માનવી વિકસિત છે એવો ખયાલ,
માનવીને મળ, ખયાલી નીકળે.

જ્યાં ડૂબ્યાં મુજ શ્વાસનાં બારે જહાજ,
શબ્દની જાહોજલાલી નીકળે.

(૧૭-૦૬-૨૦૦૭)

*

(સાપેક્ષ……                          ….મરિના બે સેન્ડ્સ, સિંગાપોર, ૨૦૧૬)

(ટેક્નોલોજીની નજર…     ….ડી.એન.એ. બ્રિજ અને મરિના બે સેન્ડ્સ, સિંગાપુર, 2016)

*

નજર નજરના ફરકનો ગ્રહ્યો જ્યાં સાર જરા,
જીવનમાં એ પછી જ આવી ગયો ભાર જરા.

વિચાર છે કે થઈ જાઉં નિર્વિકાર જરા,
વિચાર પર છે પરંતુ ક્યાં અખ્તિયાર જરા?

હવાની જેમ જવું હો જો આરપાર જરા,
તું શોધી કાઢ, હશે ક્યાંક તો દરાર જરા !

તું કાન ખોલ, બીજું કંઈ નથી આ ધોળો વાળ,
દઈ રહી છે જરા સૌપ્રથમ પુકાર જરા.

આ મારમાર હડી કાઢીને શું મળવાનું ?
સમગ્ર સૃષ્ટિ છે તારી, કર ઇંતજાર જરા.

એ તાંતણાના સહારે તરી ગયા સાગર –
રહી ગયો જે ઉભય વચ્ચે બરકરાર જરા.

સમય ! સ્મરણને ઉપાડીને ક્યાં સુધી ચાલીશ ?
ઉતારી ફેંક, નકર નહીં મળે કરાર જરા.

‘ગઝલ લખીશ હું આજે તો કોઈ પણ ભોગે’,
– આ કેપ પેન ઉપરથી પ્રથમ ઉતાર જરા.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૯-૨૦/૧૦/૨૦૧૬)

*

(રાતનો અંદાજ…     ..મરિના બે સેન્ડ્સ, સિંગાપુર, 2016)

(ઘરમાં રહીને જનગણ….          …..અરુણાચલ પ્રદેશ, નવે.- ૨૦૧૦)

*

વીત્યા સમયમાં સાચે કેવી હતી પળોજણ ?
થોડો સમય મળે તો કહી દઉં તને હું એ, પણ…

મોં ફેરવીને ચાલી નીકળ્યો આ આયનો પણ
પૂછ્યું જ્યાં કોણ મારી રાખે ખબર ક્ષણેક્ષણ ?

એવું નથી કે એ છે પગનો જ માત્ર અનુભવ,
સંકડાશ જ્યાં જ્યાં પહેરો, ત્યાં ત્યાં પડે છે આંટણ.

ઇચ્છા વટાવી ક્યારેય આગળ નથી જવાતું,
હોવામાં હોવી જોઈએ નક્કી જ ખોડ-ખાંપણ.

લોહી વહાવો સરહદ જઈને તો અર્થ છે કંઈ,
ગણગણ શું કરવું બાકી ઘરમાં રહીને જનગણ?

હાથપગ છે દોરડી ને ગાગરડી પેટ થઈ ગ્યું
તારા પછી ગઝલનું આવું થયું કુપોષણ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(સપ્ટેમ્બર- ૨૦૧૬)

*

(સલામ…                                …નામેરી, આસામ, નવે.- ૨૦૧૦)

(કંકણાકાર ઇન્દ્રધનુષ…….                   ….સુરત, ૨૨-૦૭-૨૦૧૬)

*

એકધારા શ્વાસ ચાલુ છે હજી,
જિંદગી ! અભ્યાસ ચાલુ છે હજી.

સૂઈ જા, ચાદર ! હવે સળ નહિ પડે,
સાંજનો કંકાસ ચાલુ છે હજી.

કોકની છાયા પડી ગઈ છે કે શું ?
બેઉમાં ખગ્રાસ ચાલુ છે હજી.

હું હજી સમશાનથી નીક્ળ્યો નથી,
રુક જરા ! સંન્યાસ ચાલુ છે હજી.

છત તળે સૂરજ હજી ડૂબ્યો નથી
કમસેકમ સહેવાસ ચાલુ છે હજી.

ક્હાનજી ! અડધે મૂકીને ચાલ્યા ક્યાં ?
ભીતરે તો રાસ ચાલુ છે હજી.

મટકી તો ફૂટી ગઈ છે ક્યારની,
તોય હર્ષોલ્લાસ ચાલુ છે હજી ?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૫-૦૭-૨૦૧૬)

(ભંવરેને ખીલાયા ફૂલ…          …નિજાનંદ રિસૉર્ટ, આણંદ, ૧૪-૦૮-૨૦૧૬)

(લીન….                         ….સ્વયમ્, માથેરાન, માર્ચ, ૨૦૧૬)

*

‘મરીઝ’, ‘શૂન્ય’, ‘અસદ’, ‘મીર’માં નથી મળતી,
સમયના દર્દની કોઈ દવા નથી મળતી.

કબૂલો કે ન કબૂલો છતાં નથી મળતી,
ખરા ગુનાની ખરેખર સજા નથી મળતી.

જે ડગલે-પગલે ગઈકાલમાં મળ્યા કરતી,
મજા એ કેમે કરી આજમાં નથી મળતી.

સમયના હાથમાં સાચે જ કોઈ ખોટ હશે?
એ સ્પર્શી લે પછી નિર્દોષતા નથી મળતી.

પછી છો લાખ મથો, જે ડૂબી ગયું એ ગયું,
મળે છે વાયકા પણ દ્વારકા નથી મળતી.

અચાનક જ જો કોઈ રંગે હાથ ઝડપી લે,
તો ઑન ધ સ્પૉટ કોઈ વારતા નથી મળતી.

એ તારી આંગળીની ખુશબૂની ગુલાબી અસર,
હતી જે પત્રમાં, વૉટ્સ-એપમાં નથી મળતી.

આ શૂન્યતાના નગર વચ્ચે મારી એકલતા,
થઈ ગઈ છે ખરી લાપતા, નથી મળતી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૨/૧૩-૦૭-૨૦૧૬)

*

(ધ્યાનસ્થ….                            ….સ્વયમ્, માથેરાન, માર્ચ, ૨૦૧૬)

(તરહી પંક્તિ : સાભાર સ્મરણ: મરીઝ)

(માર્બલ રોક્સ, ભેડાઘાટ, જબલપુર, જુન, ૨૦૧૫)

*

અગર શોધશો તો એ મળશે બધામાં,
નહિતર ગણી લેજો પથ્થર નકામા.

ફરી એનો એ તંત ઊઠ્યો સભામાં,
ન આરંભ-ના અંત જેનો કશામાં.

આ રાતોને ધોળો કલર ઘોળવામાં,
સવારોના ડિલ પર પડ્યા છે ચકામા.

જીવનભર જે દર્દોને રાખ્યા નનામા,
કરે એ જ આજે ગઝલમાં ઉધામા.

શું પ્યારું, શું પોતીકું – સઘળું ગુમાવ્યું,
સિલકમાં જે આંસુ બચ્યાં તે નફામાં.

ટૂંકુંટચ હતું “સો”થી “રી”નું આ અંતર,
જીવન તોય ટૂકું પડ્યું કાપવામાં.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૧-૦૪-૨૦૧૬)

*

(માર્બલ રોક્સ, ભેડાઘાટ, જબલપુર, જુન, ૨૦૧૫)

(સૂરજની વચ્ચે….    ….જયસમંદ તળાવ, રાજસ્થાન, ૨૧૦૧૪)

*

મને સઘળી પીડા પડી ગઈ છે કોઠે,
ભરો પ્યાલી, લાવો, હું માંડું છું હોઠે.

આ સ્મિતની પછીતે મેં દાટ્યું છે શું શું ?
બતાવું પણ એ તમને ગોઠે ન ગોઠે.

ફરું દરબદર આંસુનું પાત્ર લઈને
અને રાતે પાછો વળું નરણે કોઠે.

હૃદય નામનું સાવ નાનું-શું પ્રાણી,
ને શું શું ભરાઈ પડ્યું એની પોઠે !

હું સાવ જ સૂરજ વચ્ચે આવી પડ્યો છું,
હવે ક્યાં જવું ? ને બચું કોની ઓઠે ?

લખી લો, આ સૌ મારા જીવતરનાં પાનાં,
લખ્યાં છે યકિનન ગમારે કે ઠોઠે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૮-૧૦-૨૦૧૫)

*

(ઉતરતી સાંજના ઓળા….            …આલ્બર્ટ હૉલ, જયપુર, ૨૦૧૪)

(સાંજના પડછાયા…                                 …પચમઢી, મે-૨૦૧૫)

*

શબ્દની છેલ્લી ગલીમાં, અર્થથી આગળ જરા,
મૌનની પેલી તરફ ઊભો છું હું, સાંભળ જરા.

આમ હું પથ્થર સમો છું, આમ છું કાગળ જરા,
થાઉં સાંગોપાંગ ભીનો, વરસે જ્યાં વાદળ જરા.

તું મને જોતાની સાથે ઓળખી લેશે, ન ડર;
ખુશબૂ પહેરીને ઊભો છું, છાંટીને ઝાકળ જરા.

હાથમાં લઈ હાથ ચલ, સંભાવનાની ઓ તરફ,
બે’ક ડગલાં છો સ્મરણનાં રહી જતાં પાછળ જરા.

હુંય તારી જેમ ઓગળવા હવે તૈયાર છું,
શું કરું છૂટતી નથી મારાથી આ સાંકળ જરા…

સાંજના પડછાયા જેવી જિંદગીનું શું કરું ?
હું વધું આગળ જરા ત્યાં એ ખસે પાછળ જરા.

આ શરાફત કેળવેલી છે હજારો જન્મથી,
જો, ભીતર અડકી તો જો, કેવો છે વડવાનળ જરા !

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦-૦૪-૨૦૧૫)

*

(ખુશબૂ પહેરીને ઊભો છું………                    …પચમઢી, મે-૨૦૧૫)

*

“શબ્દો છે શ્વાસ મારા”ની આ ૫૦૦મી પૉસ્ટ પર આપ સહુનું હાર્દિક સ્વાગત છે… આપનો જે સ્નેહ મળતો રહ્યો છે એ જ સ્નેહ અનવરત મળતો રહેશે એજ આશા…

*

આભથી વરસે છે જે એ હું જ છું,
ને નીચે તરસે છે જે એ હું જ છું.

જાણે છે તું : જાણું છું, તું જાણે છે-
કાય-વાક્-મનસે છે જે એ હું જ છું.

તું ઘડી કૃષ્ણાય તો સમજી શકે-
હર ઘડી તલસે છે જે એ હું જ છું.

શહેરના અક્કેક ભીષ્મો જાણે છે:
‘હર ક્ષણે વણસે છે જે એ હું જ છું.’

આયના ! તું બે’ક પળ વચ્ચેથી ખસ,
રૂબરૂ ચડસે છે જે એ હું જ છું.

તું ગઝલના અક્ષરો ચીરી તો જો…
મૌન થઈ કણસે છે જે એ હું જ છું.

આંખમાં આંખો પરોવી કહી તો જો –
‘સારે કે નરસે છે જે એ હું જ છું.’

હાથ લંબાવી, લે ઝીલી લે મને,
આભથી વરસે છે જે એ હું જ છું.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૫-૦૯-૨૦૧૩)

*

(રણ મહીં ખીલ્યો છું…..                    ….નુબ્રા વેલી, લદાખ, જુન-૨૦૧૩)

*

સહુ મિત્રોને દિવાળીની શુભકામનાઓ તથા નૂતન વર્ષની હાર્દિક વધાઈ….

*

સ્હેજ ખરડાયો છું એ તકલીફ છે ?
ખૂબ પંકાયો છું એ તકલીફ છે.

રણ મહીં ખીલ્યો છું એ તકલીફ છે,
સાવ વણમાંગ્યો છું એ તકલીફ છે.

હું કશું સમજ્યો નથી એવું નથી,
હું બધું સમજ્યો છું એ તકલીફ છે.

તેં ગુમાવ્યાની છે તકલીફ કે પછી,
હું બધું પામ્યો છું એ તકલીફ છે ?

ધર્મ તારો, કર્મ એનું, તે છતાં
હું જ શસ્ત્રાયો છું એ તકલીફ છે.

રાત્રે તારામાં ભળું છું, ના ગમ્યું ?
તારો પડછાયો છું એ તકલીફ છે ?

યાદ ખર્ચી ખર્ચીને જીવવા જતાં
હું જ ખર્ચાયો છું એ તકલીફ છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૪-૦૮-૨૦૧૪)

*

(ખારપાટ…..                           ….ભાવનગર હાઇ-વે, એપ્રિલ, ૨૦૧૪)

(જે રીતે ટોચથી….                 ….ડાંગ, 2011)

*

સતત કંઈક નવું અને જરા હટ-કે કરવાની મારી ખંજવાળના પરિણામસ્વરૂપ આજે આપ સહુ માટે આ દોઢવેલી ગઝલનો વિશિષ્ટ પ્રયોગ… ઉલા મિસરા (પ્રથમ પંક્તિ)માં ગાલગાના પાંચ આવર્તન અને સાની મિસરા (બીજી પંક્તિ) માં ગાલગાના ત્રણ આવર્તન… આશા છે મારા બીજા પ્રયોગોની જેમ આ પ્રયોગ પણ આપને ગમશે…

*

જે રીતે ટોચથી એકધારું પડે છે ઝરણ,
એમ મારામાં તારું સ્મરણ.

એ રીતે શ્વાસમાં પહેરું છું હું ગઝલનું રટણ,
એ જ ના હોય કંઠાભરણ !

જ્યાંથી બે માર્ગ ફંટાયા હંમેશ માટે એ ક્ષણ,
ત્યાં જ અટકી ગયો છું હું, પણ…

જિંદગી ઝંખતી – કો’ક દિ થાય વૈયાકરણ,
હાય હૈયું ! અભણનું અભણ.

કોણ શોધી શક્યું, કોણ શોધી શકે, પ્રેમમાં-
શી રીતે થાય હૈયાંતરણ ?

એ જ આશે હું વાંચું છું આ ચોપડી કે હશે
ક્યાંક એ નામનું અવતરણ.

ખિસ્સું એકેય ખોલાય નહીં શબ્દનું તારે ત્યાં
એટલું મૌન વાતાવરણ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૯-૦૨-૨૦૧૪)

*

(બે માર્ગ….                                 …ભરતપુર, ફેબ્રુ, 2014)

(આ મારા શ્વાસની હોડી….                      …અંડમાન, નવેમ્બર, ૨૦૧૩)

*

કિનારા આંબવા દોડી,
આ મારા શ્વાસની હોડી.

બધી મંઝિલ છે ફોગટ, જો
મળે મઝધારને છોડી.

અહીં સ્વપ્નો કલરફુલ છે,
અને જીવન છે રાખોડી.

ન આવો વાતમાં એની,
છે મનજીભાઈ હાંકોડી.

હકીકત યાદની છે આ જ,
હજી થોડી.. હજી થોડી…

અરીસા જેવી ઇચ્છાઓ,
મૂરખના જામ ! તેં ફોડી…

રુધિરના રથની સાથોસાથ,
ફકત મેં વેદના જોડી.

અવર છે વ્યર્થ સઘળું, જો
શીખી લો એક ડિઅરનો ‘ડી’.

શબદની ભીંત પર છું સ્થિર,
હુ ખીલો મૌનનો ખોડી.

લખું છું હું ગઝલ હરપળ,
તને ક્યારે મેં તરછોડી ?

વિરોધાભાસ તો જુઓ !
‘વિવેક’ છે ને છે વાતોડી.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૦-૦૧-૨૦૧૩)

*

(અહીં સ્વપ્નો કલરફૂલ છે….         …સૂર્યાસ્ત, રાધાનગર બીચ, અંડમાન, નવે., ૧૪)

(આનંદ…                          …નામેરી, અરુણાચલ પ્રદેશ, નવે. ૨૦૧૦)

*

‘ए दिल-ए-नादान, आरजू क्या है ? जूस्तजू क्या है?’ – આ ગીત પહેલેથી પ્રિય. “ગાલગાગાગા”ના આવર્તન લઈ લખાયેલ બીજી કોઈ ગઝલ કદી નજરમાં ચડી જ નહીં. આ છંદ વાપરીને ગઝલ લખવાનું જેટલીવાર વિચાર્યું, લખી જ શક્યો નહીં… અચાનક લેહ-લદાખની ધરતી પર આ છંદમાં, પણ એક જ આવર્તનમાં, આ ગઝલ કાગળ-પેન વળોટીને સીધી મોબાઇલમાં જ ટાઇપ થઈ ગઈ…

*

આપણી વાતો,
કેટલી રાતો ?

એક માણસ છે-
કેટલી જાતો ?

દાઢીની જેમ જ,
વાઢી છે રાતો.

તું વગરનો હું ?
છું તો છું ક્યાં તો ?

તું અને શબ્દો,
શ્વાસનો નાતો.

શબ્દ છે ને શ્વાસ,
કોણ ચડિયાતો ?

મૌન થઈ થઈને
શબ્દ પડઘાતો

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૬-૦૬-૨૦૧૩)

*

(આનંદ…                          …નામેરી, અરુણાચલ પ્રદેશ, નવે. ૨૦૧૦)

(હર્ષ નિરંતર…                                        ….લદાખ, મે-૨૦૧૩)

*

તમારી જાતને સમજી શકો તો જાત ખોટી છે,
નકર કહેજો મને, સાહેબ ! તમારી વાત ખોટી છે.

હથેળીમાં લખાયેલી મરણની ઘાત ખોટી છે,#
છે તારો હાથ એ સાચું, બીજી સૌ વાત ખોટી છે.

ધરમના આયનામાં અન્ય પણ નજરે ચડે તો ઠીક,
નહિંતર શ્લોક સૌ ખોટા, બધી આયાત ખોટી છે.

સનાતન સત્ય છે ભીતર નિરંતર હર્ષ હો બસ એ જ,
બધી તકલીફ, દુઃખ-દર્દો તણી આયાત ખોટી છે.

મિલનની એક ક્ષણ આપી શકો તો ઠીક છે બાકી
જુદાઈની સમંદર જેવડી ખેરાત ખોટી છે.

તું આવી ત્યારથી મારે તો છે અજવાસ, બસ અજવાસ,
ઉતારી એણે જે ધરતી ઉપર એ રાત ખોટી છે.

છે કેવળ ભ્રમ તમારા નામની પાછળના લટકણિયાં,
હકીકતમાં, મૂષકજી ! પૂંછ સાતેસાત ખોટી છે.

નિરંતર ઉત્ખનન ચાલુ ને કંઈ પણ હાથ ના આવે,
તો સમજો શ્વાસની આ સઘળી યાતાયાત ખોટી છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(જુલાઈ-૨૦૧૩)

(# = પંક્તિસૌજન્ય: વિધિ પટેલ)

*

(રાત…                                           ….દુબઈ, નવેમ્બર-૨૦૧૨)

(પુંકેસરની છાતી…                   …લેહની ધરતી પરથી, જુન, ૨૦૧૩)

*

સવાર ફાટી પડી, આ શી ઘડબડાટી છે ?
નિયત આ રાતની શા માટે આજે ખાટી છે ?

યુગો પછી આ પુંકેસરની છાતી ફાટી છે,
નિતાંત પાનખરે શેની આ ગુલાંટી છે ?

ઉષરભૂમિને શું જુએ છે ? હા, એ હું જ છું પણ
તું આવ, ત્યાં જો કઈ શક્યતાઓ દાટી છે ?

એ લાગણીનું બીજું નામ આપવું શું, કહો
ડૂબો જ્યાં તળ સુધી પણ થાય કે સપાટી છે.

પસાર થઈ ગઈ છે ટ્રેન હડબડાટીમાં,
ને પ્લેટફૉર્મે હજી એ જ ધણધણાટી છે !

મને લૂંટી જ લે છે, જ્યારે જ્યારે આવે છે
આ તારી યાદ છે કે ગામનો તલાટી છે ?

ગઝલમાં તું જ તું, તારા વિચાર, તારી વાત,
અમે મફતમાં છતાં પણ પ્રસિદ્ધિ ખાટી છે.

ચકિત ન થા તું, પ્રલાપોથી કોરા કાગળના,
ગઝલ ! તું હોય નહીં એ જ સનસનાટી છે…

વકી છે, આજે પ્રથમવાર એ નજર ફેંકે,
ગઝલની આખીય કાયામાં ઝણઝણાટી છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૨/૦૩-૦૪-૨૦૧૩)

*

(શાંત…                              ….પેન્ગૉન્ગ ત્સો, લદાખ, જુન, ૨૦૧૩)

(પાંદડુ કે પતંગિયું? …..                 ….મારા ઘરના આંગણેથી, મે, ૨૦૧૩)

*

કાના-માત્રા વગરના પાંચ અક્ષરોના બનેલા ચુસ્ત કાફિયા જ વાપરવા એવો નિર્ધાર સામે રાખીને લખેલી ગઝલ…

*

આંખોય મારી જેમ કરી બેઠી કરકસર,
બાકી શું મન, શું જાત? – હતું સઘળું જળસભર

શું હાજરીને પ્રેમનો પર્યાય કહી શકાય?
આવી ચડ્યો છું હું ભલે, આવ્યો છું મન વગર.

શાપ જ જો આપવો હતો, દેવો’તો કોઈ ઓર,
આ શું જનમ-જનમ ફર્યા કરવાનું દરબદર ?

રહેતો નથી કો’ અર્થ કે ઓળંગી કે નહીં,
નક્કી જ થઈ ગઈ’તી જો પહેલેથી હદ અગર.

પગમાં છે બૂટ એ ભલે શહેરોની દેન છે,
ફૂલ, ઘાસ, માટીથી હજી પાની છે તરબતર.

ભીતરથી ઊઠે એનો ક્યાં જઈ થઈ શકે ઇલાજ ?
દીપકનો દાહ હોય તો ઝટ જાવ વડનગર.

ફિતરતને મારી અન્યથા ભારે જ થઈ પડત,
સારું છે, શ્વાસને મળ્યા શબ્દોના હમસફર.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૦-૦૨-૨૦૧૩/ ૧૦-૦૪-૨૦૧૩)

*

(આ પાંખ તો જુઓ…..                 ….મારા ઘરના આંગણેથી, મે, ૨૦૧૩)

(એક લોથલ…                     …લોથલ, ઓક્ટોબર, ૨૦૦૯)

*

આ શું બોજલ વસે છે મારામાં ?
કોણ રોતલ વસે છે મારામાં ?

ભીતરે કેટલું દટાયું છે !
– એક લોથલ વસે છે મારામાં.

ખાલી કરતો રહું છું, થાય નહીં
શું છલોછલ વસે છે મારામાં ?

કેમ કાયમનું ઘર કરી લે છે?
બે’ક જો પલ વસે છે મારામાં.

તોડશે શી રીતે અબોલા તું ?
સાત ઓઝલ વસે છે મારામાં.

આમ એ ક્યાંય પણ નહીં જડશે,
આમ total વસે છે મારામાં.

નામ મારુંય છે છ અક્ષરનું,
પણ શું સોનલ વસે છે મારામાં?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૪-૦૪-૨૦૧૩)

*

(સૂતેલો ઇતિહાસ…                          …લોથલ, ઓક્ટોબર, ૨૦૦૯)

(અલ્લાહનો વારસો….       …અરુણાચલ, નવે-૨૦૧૦)

*

વારસામાં જે મળ્યું તે બેય હાથે લઈ લીધું,
છું મજામાં, જે મળ્યું તે બેય હાથે લઈ લીધું.

ભાનમાં છું એ ખબર પડતાં જ આશાઓ વધે,
મેં નશામાં જે મળ્યું તે બેય હાથે લઈ લીધું.

આ નથી ને તે નથીની વાત પર દુર્લક્ષ દઈ
મેં બધામાં જે મળ્યું તે બેય હાથે લઈ લીધું.

આપવા બેઠો તો મેં છાતી ચીરીને આપ્યું ને
સામનામાં જે મળ્યું તે બેય હાથે લઈ લીધું.

લોકને પાછળ મૂકી હું મોખરે રહ્યો કે મેં
આયખામાં જે મળ્યું તે બેય હાથે લઈ લીધું.

સંભવે જો આ યુગે તો આ રીતે જ એ ચીખશે:
હેં સુદામા,  જે મળ્યું તે બેય હાથે લઈ લીધું ?

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૬-૦૨-૨૦૧૩)

*

(બેય હાથે…                    …સ્નેક બર્ડ, નામેરી, આસામ, નવે-૨૦૧૦)

(શિકારા…                                                …કાશ્મીર મે-૨૦૧૨)

*

કાશ્મીર જઈએ ત્યારે જાદુ અનુભવાય એ તો સ્વાભાવિક છે પણ કાશ્મીરનો ખરો જાદુ તો ત્યાં જઈ પરત આવી જઈએ એ પછીનો છે. કાશ્મીર લોહીમાંથી, શ્વાસમાંથી, અહેસાસમાંથી લગીરેય ઓસરતું, આછરતું નથી…

*

મન હજી પણ ત્યાં જ દોડી જાય છે,
કાશ્મીર શું છે, હવે સમજાય છે.

દાલ સરવર લોહીમાં એવું ભળ્યું,
રક્તકણ એક એક શિકારા થાય છે.

ખુશબૂ છે ગુલમર્ગની કે તારી યાદ ?
મન વિચારે છે, વિચાર્યે જાય છે…

મારતો, દોડાવતો અહીંયા સમય,
સંત પેઠે કેવો ત્યાં હિમાય છે !

જ્યાં કોઈ દિલથી ગળે મળતું જરા,
કાશ્મીર ત્યાં ત્યાં હવે દેખાય છે.

પુણ્યતા કેવી સ્મરણમાં પણ, અહો !
મારું હોવું અહીં તરત સ્વર્ગાય છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૯-૧૨-૨૦૧૨)

*

(ખુશબૂ…                                                    …કાશ્મીર મે-૨૦૧૨)

(ઇન ઉમ્ર સે લંબી સડકોં કો…                          …દુબઇ, ૧૧-૨૦૧૨)

*

ચહેરા હટી ગયા છે, અરીસામાં તે છતાં પણ સ્પંદન રહી ગયાં છે,
ઝાલેલ આંગળીના હોઠો ખરી પડ્યા છે, ચુંબન રહી ગયાં છે.

અર્ચન રહી ગયાં છે, પૂજન રહી ગયાં છે, કિર્તન રહી ગયાં છે,
તન-મનની ટ્રેનમાં છે સઘળું ભરેલું, ખાલી ભગવન રહી ગયા છે.

બાંયો ને બાહુ સઘળું ભરખી ગયા છે ભૂખ્યા ઘડિયાળ નામે અજગર,
તો પણ હજીય કોઈ એકાદ કાંડા ઉપર કંગન રહી ગયાં છે.

ધગધગતી છાતીઓના સહરામાં બે’ક શ્વાસો દમ ઘુંટવા છતાં પણ
સહજિંદગીના નામે, અડચન તમે ગણો તો અડચન, રહી ગયા છે.

શું ઝાડ-ઝાંખરામાં રસ્તા ભૂલા પડ્યા છે ? મંઝિલ નથી રહી ને
જડતા નથી મુસાફર, મૂલ્યોના નામે કેવળ સાધન રહી ગયા છે?

હું “આઇ લવ યુ” બોલું, દિલ લાખવાર ખોલું, લાગે છે તોય પોલું,
સંબંધમાંથી જાણે દોરા સરી ગયા છે, બંધન રહી ગયા છે.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૮-૧૨/૧૨/૨૦૧૨)

*

(ધગધગતા સહરાઓ….                                 …દુબઇ, ૧૧-૨૦૧૨)

(મારે ખેડવા છે સાતે સમંદર…                          ….દુબઇ,૧૧-૨૦૧૨)

*

ભૂંસી ભૂંસીને તું લખીને મોકલાવ નહીં,
ભીતરમાં ભાવ છે જે એને તું છુપાવ નહીં.

નવા જગતની હવામાં તું આમ આવ નહીં,
બની ગયાં છે જે તારા, વધુ બનાવ નહીં.

કવિ છું, વાંચી શકું છું હું તારું મૌન, સમજ !
તું વ્યર્થ શબ્દના છળમાં મને ફસાવ નહીં.

મહાસમુદ્રના પેટાળ પણ મેં તાગ્યા છે,
તું એક આંસુના ઊંડાણથી ડરાવ નહીં. **

આ શબ્દ, જેને તું મારા ગણે છે, મારા ક્યાં ?
લઈ તું એનો ભરમ મારી પાસે આવ નહીં.

આ સાવ મુઠ્ઠી સમા દિલની વાતમાં આવી,
પહાડ જેવું આ આખું શરીર તાવ નહીં.

લે ! છોકરામાં છડેચોક છોકરી આ ડૂબી,
નવાઈ એ જ કે અખબારમાં બનાવ નહીં.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૮-૧૨-૨૦૧૨)

** એક કાવ્યગોષ્ઠીમાં રઈશભાઈએ આ શેર વિશે ટિપ્પણી કરી અને મને મારી ભૂલ સમજાઈ. આ શેર હવે નવા સ્વરૂપે:

મહાસમુદ્રના પેટાળ મોટી વાત નથી,
છે આ તો આંસુનું ઊંડાણ, ઝંપલાવ નહીં.

*

(છડેચોક કૂદું હું તારામાં…      …દુબઇ મૉલ, ૧૧-૨૦૧૨)

(પ્રકાશના રંગો…                 ….કોન્દુરા ડાન્સ, દુબઈના રણમાં, ૧૦-૧૧-૨૦૧૨)

*

સૂકાઈ ગઈ છે બાંહોની ફસલ, આલિંગનોને શોધું છું,
ઉષર છાતીને માટે દરઅસલ આલિંગનોને શોધું છું.

ઘણા વરસો સુધી હું જિંદગીના હાથે બંધાઈ રહ્યો,
ફરી લખવી છે રોમેન્ટિક ગઝલ, આલિંગનોને શોધું છું.

ગઝલ લખવી છે પણ ખપતા નથી મુજને રદીફો, કાફિયા,
ન જોઈએ હઝજ, કામિલ, રમલ; આલિંગનોને શોધું છું.

ભરી બાંહોમાં તોડે પૂતળું વિશ્વાસનું, એવા નહીં,
ક્ષણોમાં શ્વાસ પૂરે એ અસલ આલિંગનોને શોધું છું.

ચસોચસતા હો એવી કે હવાની આવજા દુષ્કર બને,
સતત એવા અને એથી પ્રબલ આલિંગનોને શોધું છું.

ન કોઈ પૂર્વભૂમિકા, ન કોઈ કારણો દેવા પડે,
હું એવા બેસબબ ને બેદખલ આલિંગનોને શોધું છું.

ગળે મળતો રહું છું પ્રેમથી જે પણ મને અહીંયા મળે,
હું એ આલિંગનોમાં દરઅસલ આલિંગનોને શોધું છું.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૫/૨૯-૧૧-૨૦૧૨)

*

(રણમાં મોરની…      ….બેલી ડાન્સ, દુબઈના રણમાં, ૧૦-૧૧-૨૦૧૨)

(સફર, ગોધૂલિવેળાની…                          …ખીજડિયા, ફેબ્રુ, ૨૦૧૨)

*

નિતાંત લોભનો કોઈ બચાવ હોય નહીં,
બધું જ ત્યાગવું એવુંય સાવ હોય નહીં.

સફરમાં થોભવું મારો સ્વભાવ હોય નહીં,
બનાવ હોય નહીં તો પડાવ હોય નહીં.

હશે અવશ્ય કોઈ ચોર મનમાં પહેલેથી,
નકર આ હાવભાવ, આ તણાવ હોય નહીં.

કહું હું કેમ કે તું ક્યાંય રહી નથી મુજમાં ?
વમળ ઊઠે છે, ભલે કંકરાવ હોય નહીં.

ભીતરમાં કંઈક તો છે એની ખાતરી જો ન હો,
તો શ્વાસની આ સતત આવજાવ હોય નહીં.

જમા થયા હશે તારા સ્મરણ ત્યાં પીગળીને,
નકર આ જ્વાળાના મુખમાં તળાવ હોય નહીં.

એ પાછી નહીં જ ફરે, જીવ ! તું ઊઠાવ પડાવ,
હવે આ સ્થળનો ઘડીભર લગાવ હોય નહીં.

અડી-અડીને સપાટીને શું ફરે છે બધું ?
ગઝલમાં બાકી નવાનો અભાવ હોય નહીં.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૬/૨૮-૦૫-૨૦૧૨)

*

(એક સફર આ પણ…                                 …કાશ્મીર, મે, ૨૦૧૨)

( Catch….                          …પહાડી બુલબુલ, કાશ્મીર, મે- ૨૦૧૨)

*

હજી માંડ થોડી રજૂઆત થઈ છે,
તમે કહો છો, સારી શરૂઆત થઈ છે. *

સ્મરણની ગલીઓ ઉજળિયાત થઈ છે,
ભલે સ્વપ્નમાં, પણ મુલાકાત થઈ છે.

તમે કેમ ચાલી નીકળ્યા અચાનક ?
તમે કેમ ધાર્યું કે એ વાત થઈ છે ?

અમે કંઈક કહીએ, અમે કંઈક કરીએ,
અમારે કશી ક્યાં કબૂલાત થઈ છે ?

રહી આર્દ્રતા હદમાં, તો લાગી સારી,
દડી આંખથી જ્યાં, વલોપાત થઈ છે.

કરી છે પ્રથમ પાળી-પોષીને મોટી,
પછી એજ ઇચ્છા હવાલાત થઈ છે.

મશક અહીંની અહીં રહી જવાની, છતાં પણ
એ ભરવાની મહેનત દિવસ-રાત થઈ છે.

અમે ઢાઈ આખરને પૂર્ણાંક લેખ્યા,
અમારી ગણતરી વિષમઘાત થઈ છે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૫/૬-૦૭-૨૦૧૨)

*

(સપનાંઓ….                                           ….કાશ્મીર, મે- ૨૦૧૨)

(* “અમારી શરૂઆત સારી થઈ છે”- કવયિત્રી સંધ્યા ભટ્ટની પંક્તિ આધારિત)

(આ નદી…                     ….બેતાબ વેલી, પહલગામ, ૧૦-૦૫-૧૨)

*

જીવનનો કક્કો ને બારાખડી સમજાય તો સમજાય,
ખરેખર કોણ છે સાચો ધણી, સમજાય તો સમજાય.

હજારો જિંદગી પૂરી થઈ, પૂરી થતી રહેશે,
છતાં પણ માનવીને માનવી સમજાય તો સમજાય.

બધું ત્યાગી દઈને જાતને પણ ખોઈ દેવાનું,
સમંદરને કદાચિત્ આ નદી સમજાય તો સમજાય.

પડી ગઈ છે તિરાડો સ્વસ્થતામાં કેટલી તો પણ,
તરસ સ્મરણોની વાદળને કદી સમજાય તો સમજાય.

હવાની આવ-જા મારી જ માફક મૌન થઈ ગઈ છે,
હવે એને આ મારી ચૂપકી સમજાય તો સમજાય.

સદીઓ બાદ મારા ખાલીપાનું પાત્ર ખખડ્યું છે,
આ ઘટના સત્ય છે કે ભ્રમ હતી, સમજાય તો સમજાય.

તું આવે તો યુગોની રાહ પળથી પાતળી લાગે,
પ્રણયમાં કાળની આવી ગતિ સમજાય તો સમજાય.

સ્મરણનો નિર્દયી પથરો મને એકધારું કચડે છે,
ને પથરાના નયન ભીનાં જરી ? સમજાય તો સમજાય…

ભલે શબ્દો હો જાણીતા, ભલે હો અર્થથી અવગત,
કવિતા તે છતાં પણ જ્ઞાનથી સમજાય તો સમજાય.

-વિવેક મનહર ટેલર
(મે, ૨૦૧૨)

*

(તરસ…                                 …નગીન લેક, શ્રીનગર, ૧૧-૦૫-૧૨)

(નવો સંપર્ક….                             …પેઇન્ટેડ સ્ટૉર્કસ, ખીજડિયા, ફેબ્રુ, 12)

*

સ્વર્ગમાં તેં નર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે,
મેંય મારી તર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે.

જૂના સરનામે નહીં પણ જૂનાં સ્મરણોને પૂછો –
મેં નવા સંપર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે.

હું હવે બરબાદીની ત્સુનામીથી ડરતો નથી,
લાખ બેડા ગર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે.

ભૂલી જઈને કર્મબોધ આ દુનિયાએ રગરગ મહીં,
અર્ક નામે કર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે.

અંતની ચિંતા શી ? એક ભાષાએ જ્યાં બીજાની સંગ
આપ-લેના અર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે.

શૂળી, ગોળી, ઝેર કંઈપણ આપ તું, પણ મેં હવે
નહિ પડે કંઈ ફર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે.

નહિ પડે કંઈ ફર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે
સ્વર્ગમાં મેં નર્કની દુનિયા વસાવી લીધી છે.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૪-૦૪-૨૦૧૨)

*

(ઊડાન……..                              ….સિગલ, જામનગર, ફેબ્રુ,12)

(રાણી સિપ્રીનો રોજો….                 …અમદાવાદ, 15-04-2012)

*

આ મૌનનો વિસ્તાર છે કે શું છે, બોલ ?
સૌ શબ્દ સીમાપાર છે કે શું છે, બોલ ?

ગાંડીવનો ટંકાર છે કે શું છે, બોલ ?
સ્વીકાર છે, શિકાર છે કે શું છે, બોલ ?

શાના પડે છે અંગેઅંગે શેરડા ?
આ મારો અંગીકાર છે કે શું છે, બોલ ?

હોઠોની આ ચૂપકી ને ઢળવું આંખનું,
સાચે જ શિષ્ટાચાર છે કે શું છે, બોલ ?

સંબંધમાં સમતા નથી, બંધન છે, બસ !
આ નવલો આવિષ્કાર છે કે શું છે, બોલ ?

થાક્યા વગર ચાલ્યા કરે છે તું સતત,
રસ્તો જ સાથીદાર છે કે શું છે, બોલ ?

તું પાણી પાણી થઈ ગયો છે, એની આંખ
પાણીથી પાણીદાર છે કે શું છે, બોલ ?

જો એ સમય ચૂકે તો બહુ અકળાવે છે,
તારું સ્મરણ અખબાર છે કે શું છે, બોલ ?

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૪-૦૪-૨૦૧૧)

(એની આંખ….                       …સિગલ, લાખોટા તળાવ, જામનગર, ફેબ્રુ, 12)

(આગવી એકલતા…                 ….નરારા, જામનગર, ફેબ્રુ, 2012)

*

આપણી વચ્ચે હતી સ્નેહની જે એક કડી,
ભલભલા કષ્ટ કે મનભેદને બસ એ જ નડી.

ભીંતની છાતી ચીરી એક લતા ખૂબ લડી,
મારી પર એમ આ એકલતા બરાબરની ચડી.

બીજવર કાફિયાને તાજી રદીફો ન જડી,
ને નવોન્મેષની પામી ન ગઝલ શુભ ઘડી.

કાઢીને પહેરશું એ કો’ક દિ’ પણ હમણાં તો,
મૂકી રાખ્યાં છે સ્મરણ ખંતથી વાળીને ગડી.

એ જ આશ્ચર્યથી હું જોઈ રહ્યો છું આ જગત,
નાનું બાળક જે રીતે જોઈ રહે ફૂલઝડી.

યાદ આવે ન નવું ગીત, કદી એમ થશે,
શ્વાસ ને શબ્દ – ઉભય ખેલી રહ્યા અંતકડી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૪-૦૩-૨૦૧૨)

છંદ વિધાન: ગાલગા ગાલલગા ગાલલગા ગાલલગા (ગાગાગા)

*

(એકલતાનું ટોળું…        ….રોઝી સ્ટાર્લિંગ મેના, લાખોટા તળાવ, જામનગર)

(કાયમી સહેવાસ…        …લીલો પતરંગો, ખીજડિયા, ૦૩-૦૨-૨૦૧૨)

*

કાયમી સહેવાસનો જે ભ્રમ હતો, ભાંગી ગયો,
સો ટકા વિશ્વાસનો જે ભ્રમ હતો, ભાંગી ગયો.

જે ઘડીએ વાસ્તવિક્તાઓ મને ઘેરી વળી,
શાશ્વતી અજવાસનો જે ભ્રમ હતો, ભાંગી ગયો.

એક જૂની ખીલી ડંખી સાથના ચપ્પલમાં જ્યાં,
બેયને ઉલ્લાસનો જે ભ્રમ હતો, ભાંગી ગયો.

સાતની વાત જ નથી, બસ, બે જ પગલાંની ભીતર
હું જ તારી ખાસનો જે ભ્રમ હતો, ભાંગી ગયો.

ભીંત ચારે બાજુથી એવી ધસી કે છાતીમાં
બે’ક ખુલ્લા શ્વાસનો જે ભ્રમ હતો, ભાંગી ગયો.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૩-૦૪-૨૦૧૨)

*

(હમ સાથ સાથ હૈ…            ….પેલિકન, લાખોટા તળાવ પાસે, જામનગર, ૦૫-૦૨-૧૨)

(સદાના રાહગીર…                        ….જામનગર જતાં, ૦૨-૦૨-૨૦૧૨)

*

બધું જગત દીસે નવું ભલે, હું એનો એ જ છું,
તું આમથી કે તેમથી કળે, હું એનો એ જ છું.

હું આવ-જાના પંથનો સદાનો રાહગીર છું,
તું શ્વાસ બોલ કે હવા કહે, હું એનો એ જ છું.

નવા વિકલ્પ, યોજના, નવા નવા સમીકરણ;
નવા સવાલ છે, જવાબ છે, હું એનો એ જ છું.

હજી તું ટેકવી શકે છે તારું માથું આ ખભે,
ભલે જગત ગયું રસાતળે, હું એનો એ જ છું.

ચલાવ તીર ને લોહી વહાવી કર તું ખાતરી,
ભલે જમીન આખો રથ ગ્રસે, હું એનો એ જ છું.

ગઝલ લખાય છે તો શ્વાસને હવા મળે છે, દોસ્ત !
એ ગૂફ્તગૂ હજીય એ જ છે, હું એનો એ જ છું.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૯-૦૬-૨૦૧૧)

*

(એકલો જાને રે….                           …સ્વયમ્, ખીજડિયા, ૦૩-૦૨-૨૦૧૨)

(મહાભારત…                                    …કૈલાસ, ઈલોરા, ૦૬-૧૨-૨૦૧૧)

*

લાગણીએ ખુદ મને પાડ્યો ઉઘાડો, લાગણી કેવી તો કે’ કે જાણભેદુ,
આપણી જાત જ નડી છે, જાત પાછી આપણી કેવી તો કે’ કે જાણભેદુ.

જાણકારી હોય તો એવું નથી કે શોધવી પડતી નથી સંજીવની પણ
યોજનાઓ જ્યાં ઊંધી થઈ જઈ શકે એ છાવણી કેવી તો કે’ કે જાણભેદુ.

યુગયુગોથી એક ઇચ્છા માટે પંચેન્દ્રિય લાક્ષાગૃહમાં બળતી રહી છે,
ને વળી ઇન્દ્રિય પાછી સૌ અણીથી તે પણી કેવી તો કે’ કે જાણભેદુ.

મારી ભીતર લાખ ઘટનાઓ ઘટે છે હરપળે પણ હું અજાણ્યો ને અજાણ્યો,
ને ઉપરથી આ બધી ઘટનાઓ જે છે મા જણી, કેવી તો કે’ કે જાણભેદુ.

શું તમે પણ સાવ આમ જ નીકળ્યા બાંયો ચઢાવી કાળક્રમ સાથે ઝઘડવા ?
એ ન ઇચ્છે તો કશું ના થાય, જાત જ એ તણી કેવી તો કે’ કે જાણભેદુ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૫/૧૧-૦૮-૨૦૧૧)

*

(નીકળ્યા બાંયો ચઢાવી….             …પેઇંટેડ સ્ટોર્ક્સ, ખીજડિયા, ૦૪-૦૨-૨૦૧૨)

(જા, નથી રમતા સજનવા….         …કાળી ડોક ઢોંક, ખીજડિયા, જામનગર, ફેબ્રુ-12)

*

વાતે વાતે આમ રિસાવું સારું લાગે ? બોલો ને ભાઈ !
મૂંગું આંસુ દરિયાથી પણ ખારું લાગે ? બોલો ને ભાઈ !

જાગો-ઊંઘો-ઊંઘો-જાગો, એ જ દિવસ ને એ જ છે રાત,
ઘાણી સાથે જીવતર શીદ મજિયારું લાગે ? બોલો ને ભાઈ !

કાયા એની, આત્મા એનો, શ્વાસ-શ્વાસ ને સ્વપ્નો એના,
સઘળું એનું તોય મને કેમ મારું લાગે ? બોલો ને ભાઈ !

ઉપર ઉપરનું જીવી રહ્યાં છો, કવર જોઈને બુક ખરીદી,
પાણીથી પ્યારું શાને પાણિયારું લાગે ? બોલો ને ભાઈ !

એક મૂરખ શબ્દોને શ્વાસ ગણી બેઠો છે, મરશે નક્કી,
કવન જીવનથી કોઈ દિવસ શું પ્યારું લાગે ? બોલો ને ભાઈ !

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦-૦૧-૨૦૧૨)

*

(રીસ…                        …લિટલ કોર્મોરન્ટ, ખીજડિયા, જામનગર, ફેબ્રુ-12)

(ઢળતા રંગો…                                 …ખીજડીયા, જામનગર, ફેબ્રુ-૨૦૧૨)

*

થોડા સમય પહેલાં લયસ્તરો પર મૂકેલી આ ગઝલ અહીં પહેલીવાર…

*

બધા અહીં જ હતા એ છતાં બધા ચુપચાપ,
અમે બધાથી અલગ ક્યાં હતા ? રહ્યા ચુપચાપ.

યુગો યુગોથી આ એક જ કહાણી ચાલે છે,
લૂંટાય કોઈ સરેઆમ ને સભા ચુપચાપ.

ફરીને જોયું તો બસ, હું ને મારી એકલતા,
હવાની જેમ બધા ક્યાં સરી ગયા ચુપચાપ ?

બજારમાં નથી લેવાલ કોઈ એ જોઈ,
અમે ગયા તો બૂમાબૂમ પણ ફર્યા ચુપચાપ.

અખૂટ વાતો ભીતરમાં ભરી હતી એ છતાં,
નવા મિલનમાં હતાં બેય જણ જરા ચુપચાપ.

બચાવ માટે કરી છે દલીલ ક્યાં કોઈ ?
ખુશીથી ભોગવી છે મેં સજા સદા ચુપચાપ.

ચીરીને વજ્ર સમી છાતી આ દીવાલ તણી,
કશુંક નક્કી કહી રહી છે આ લતા ચુપચાપ.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૦-૦૭-૨૦૧૧)

*

(ખરતા રંગો…                                 …જામજોધપુરના રસ્તે, ફેબ્રુ-૨૦૧૨)

(તુષાર નથી….                              ….સાન ફ્રાન્સિસ્કો, ૧૯-૦૫-૨૦૧૧)

*

આ વખતે ‘ફોર અ ચેન્જ’, એક દીર્ઘ ગઝલ…

*

પાંખડીઓ ઉપર તુષાર નથી,
રોજના જેવી આ સવાર નથી.

હું અહીં છું છતાં લગાર નથી,
મારા હોવામાં તથ્યભાર નથી.

દ્વારમાં ક્યાંય આવકાર નથી,
આપણામાંય કંઈ ખુમાર નથી.

જ્યાં સુધી તું પૂરો ખુવાર નથી,
ત્યાં સુધી ક્યાંય પણ સ્વીકાર નથી.

આપ પર શું કશું ઉધાર નથી ?
દર્દ કંઈ એવું શાહુકાર નથી !

તું નથી કાચ, તું ગુમાન ન કર,
પારદર્શિતા આરપાર નથી.

બિંબને સાચવી શકે કાયમ,
આયનો એવો હોંશિયાર નથી.

ખુશબૂ અડચણ વિના વહે છે બધે,
વહાલની વાત છે, પ્રચાર નથી.

હું ભણ્યે રાખું હામાં હા જ સદા,
મારો એવો કોઈ વિચાર નથી.

એકબીજાની સાચવે સગવડ,
આ શું છે? પ્યાર છે કે પ્યાર નથી?

એના એ રોજથી રજા ન મળે,
કંઈ, કશું, ક્યાંય ધોધમાર નથી.

બે જ મિસરામાં કહી શકાય નહીં,
જિંદગી છે, કોઈ અશઆર નથી.

હું નથી ફિલ્મકે હું બદલાઉં,
ને વળી આજે શુક્રવાર નથી.

સૂર્ય આકાશ પર સવાર નથી,
રોજના જેવી આ સવાર નથી.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૧૬/૧૭-૧૨-૨૦૧૧)

*

(ગોલ્ડન ગેટ બ્રીજ…                         ….સાન ફ્રાન્સિસ્કો, ૧૯-૦૫-૨૦૧૧)

(ભરબપોરે અંધારું…                                     …અજંટા, ૨૭-૧૦-૨૦૧૧)

*

સૂર્ય પાછળ બિલ્લીપગલે ચાલતો અંધારપટ,
પોત અસલી તક મળ્યે દેખાડતો અંધારપટ.

જ્યાં જવામાં સૂર્યનો ખુદનો પનો ટૂંકો પડે,
ભરબપોરે એ બધે પણ વ્યાપતો અંધારપટ.

ભેદ તારામાં ને મારામાં રહે ના લેશ પણ,
એટલો ગાઢો થયો છે આજ તો અંધારપટ.

એ ઉઘાડીને થવાનું હોય એકાકાર, બસ !
હોય છે ઘૂંઘટનો પટ પણ આમ તો અંધારપટ.

વીજળી પેઠે સ્મરણ ગુલ થઈ શકે ના એટલે,
ઓરડો દુઃખનો કદી ના પામતો અંધારપટ.

હું કરું જે કંઈ એ હું પોતેય જોઈ ના શકું,
એટલો હોતો નથી મનફાવતો અંધારપટ.

હાથવેંત જ હોય એ પણ હાથમાં આવે નહીં,
ક્ષણનો પાલવ યુગ સુધી વિસ્તારતો અંધારપટ.

રૂબરૂ થઈએ તો ભારી થઈ પડે આ ભોંય, પણ
બેય આંખોની શરમ અજવાળતો અંધારપટ.

મોતિયાની દેણ છે કે દીકરા મોટા થયા ?
ધીમેધીમે આંખ સામે આવતો અંધારપટ.

આપણી વચ્ચે જે છે એ યુદ્ધ છે કે શું છે, દોસ્ત ?
આપણી વચ્ચે છે આજે ચાંપતો અંધારપટ.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૦૭-૧૦-૨૦૧૧)

*

(બાકોરું…                          …ઈલોરા, ૨૭-૧૦-૨૦૧૧)

(તારી પ્રતીક્ષામાં…     ….પદમડુંગરી, વ્યારા, ૧૮-૦૧-૨૦૦૯)

*

ગયા શનિવારે આજ છંદ અને આજ કાફિયા સાથે એક ખુલ્લી શક્યતાઓવાળી ગઝલ આપે માણી હશે જેમાં વાક્યાંતે ‘અને’ રદીફ હોવાના કારણે શેર જ્યાં પૂરો થતો હતો ત્યાંથી ફરી શરૂ થતો હોય એમ એકાધિક નવા જ અર્થ ઊઘડે એવી શક્યતાઓ મેં નાણી જોઈ હતી. આજે એજ ભાવવિશ્વને દાબડીમાં બંધ રાખતી ‘હવે’ રદીફ સાથેની આ ગઝલ… આશા રાખું કે આપ સહુને ગમશે. બંને ગઝલોને ફેસ-ટુ-ફેસ વાંચીને પ્રતિભાવ આપશો તો વધુ ગમશે. આભાર !

*

આમ યાદો ન મોકલાવ હવે,
આવ, બસ ! આવ, આવ, આવ હવે.

રાખ કાબૂમાં આ લગાવ હવે,
આડખીલી થશે સ્વભાવ હવે.

ક્યાં સુધી ચાલે આવજાવ હવે ?
આખરી આવ્યો છે પડાવ હવે.

ગામ ભરની ઉપાધિ માથા પર
નોતરી બેઠો છે, ઉઠાવ હવે.

કેટલો કરશે વાત પર વિશ્વાસ ?
બે ઘડી તો જો હાવભાવ હવે.

ફક્ત નિર્મોહ રહેશે મારો તો,
તું જડ્યા બાદ સ્થાયીભાવ હવે.

સાવ ખાલી જ થઈ ગયો છું હું,
એક ગઝલ તુંય સંભળાવ હવે.

– વિવેક મનહર ટેલર
(૨૩-૦૪-૨૦૧૧)

*

(આવ, બસ ! આવ, આવ, આવ હવે….   …સાન ફ્રાન્સિસ્કો, ૦૯-૦૫-૧૧)