(ગુફ્તેગૂ…                                         …ઓક્ટોબર, ૨૦૦૮)

*

ધીમા મક્કમ પગલે
લગભગ ભરાઈ ચૂકેલી
ડોક્ટર્સ લિફ્ટમાં પ્રવેશું
એ પહેલાં
કોઈ દર્દીના બે’ક સગાં
ઝડપથી અંદર ઘુસી ગયા.
પાંચ માળ ચઢી જાઉં કે થોભું
એ વિમાસણમાં
મારી નજર લિફ્ટમેન સાથે મળી.
એણે તરત જ
એ બંને સગાંને બહાર કાઢ્યા.
રહેવા દે, વાંધો નહીં,
હું દાદર ચઢી જઈશ
– આ બે વાક્ય હૈયેથી હોઠે આવે
એ પહેલાં તો હું લિફ્ટમાં પ્રવેશી ચૂક્યો હતો.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૯-૦૭-૨૦૦૮)

(કોરતું ને કોરાતું એકાંત….                        …..જુલાઈ, ૨૦૦૮)

*

તારા જવાથી
હું ઉદાસ તો હતો જ.
દુઃખીય ખરો.
અચાનક જ
ઉંમરનો થાક પણ વર્તાવા માંડ્યો.
માથા પર સ્થિર થઈ ગયેલા
પ્લાસ્ટર ઑફ પેરિસના આકાશમાં
આંખ
રાત આખી તારાઓ ગણતી થઈ ગઈ
અને કદી સ્વીચ-ઑફ ન કરી શકાય
એવી ટ્યુબલાઇટ સમી તારી યાદ ત્યાં સળગ્યા કરે છે….
આવામાં
વિરહવ્યાકુળ કવિ
કવિતા ન કરે તે કેમ ચાલે ?
હુંય બઠો એક કાગળ લઈને.

કોરા કાગળમાં થઈને
કેલેંડરના પાનાંના પાનાં
પસાર થઈ ગયા
પણ
તારા નામથી આગળ
કદી વધી જ નહીં મારી કવિતા…!

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૮-૦૮-૨૦૦૮)

(ભાવિને કરી શકાય છે શું સ્કૅન?…                   …જુન-૨૦૦૮)

*

મને એ સમજાતું નથી
કે આવડા નાના છોકરાને
સૉરી કહેવામાં શું તકલીફ પડતી હશે !
આમ તો જે કહેવા-કરવાનું
આપણે શીખવીએ છીએ,
એ તરત શીખી જાય છે.
ક્યારેક જબરદસ્તી કરવી પડે
પણ તોય વાંધો નથી આવતો.
આમ કર કહીએ એટલે થોડું મોઢું બગાડે
તોય કરી તો દે જ છેવટે.
પણ સાલું, આ સૉરી કહેવામાં ક્યાં બ્રેક લાગી જાય છે !
નાની અમથી ભૂલ…
પણ શિષ્ટાચાર તો શીખવવો જ પડે ને !
સૉરી બોલ, જોઉં..!
આટલું સૉરી નથી બોલાતું ?!
મારી સામે જો…
એક તીખી નજર સામે ઊઠી
અને મને ક્યાંક કશુંક ભોંકાઈ ગયું.
એની એ આંખોમાં અટકી ગયેલા સૉરીની પાછળ
મારો જ ગુસ્સો,
મારો જ ઊંચો અવાજ,
મારી જ હઠ,
મારી જ એક થપ્પડ
અને
થોડાક પાણીની પછીતે
એ
આખ્ખો ઊભો હતો !

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૨-૦૬-૨૦૦૮)

(સમયના શરીરે કરચલીનું જાળું…. …)
(સેરોલસર તળાવ પાસે, શોજા, હિ.પ્ર., નવે.-૦૭)

*

હસબંડ આખો દિવસ ઑફિસમાં વ્યસ્ત.
કંપની મોટી
એટલે
કામ પણ મોટું.
ઑફિસ અવર્સ પછી
બિઝનેસ મિટિંગ્સ, બિઝનેસ પાર્ટીઝ ને ક્યારેક બિઝનેસ ટ્રિપ્સ…
છોકરાને શું કહેવું ?
એ કૉલેજમાં વ્યસ્ત… કૉલેજ પછી મિત્રોમાં…બાકી એની જાતમાં…
રસોઈ કૂક બનાવી જાય.
કચરા-પોતાં, વાસણ-કપડાં લક્ષ્મીબાઈ કરી જાય.
એની છોકરી વળી
સાંજે આખા શરીરને મસાજ પણ કરી જાય.
શરીર દબાય ત્યારે ખૂબ સારું લાગે છે.
દર્દ ભાગી જાય છે.
પણ એ મસાજ કાયમ અધૂરો લાગે છે…
બધું કેમ દબાવી-ભગાવી નથી શકાતું ?
આખો દિવસ
ઇન્ટરનેટ લઈને ખાલી ખાલી બેસી રહું છું
પણ ખાલીપાના વાસણમાં
થીજી ગયેલા સમયને
ચોસલાં પાડી
નેટ-મિત્રો, ચૅટ-મિત્રોમાં વહેંચી
કેમે પૂરો કરી શકાતો નથી.
અને
કમ્પ્યૂટર પર બેઠી હોઉં તો પણ
પીઠ પાછળ
દીવાલોના બનેલા ખાલી ઓરડામાં
ફૂલ વૉલ્યુમ પર ટીવી સતત ચાલુ જ રાખું છું.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૦-૦૬-૨૦૦૮)

(ટેકો….              ….મહુવા, ભાવનગર, ૧૯-૦૪-૨૦૦૮)

.

એ નાનો હતો
ત્યારે મમ્મી એને ખોળામાં લઈને
ગાડીમાં આગળ
મારી બાજુની સીટ પર બેસતી.
એ થોડો મોટો થયો
એટલે અમે એને પાછળની સીટ પર
-આખી સીટ તારા એકલાની-
કહી બેસાડતાં હતાં.
પણ થોડો વધુ મોટો થયો
ત્યારે એણે જબરદસ્તીથી
મમ્મીને પાછળ બેસાડવાનું શરૂ કર્યું
અને પોતે આગળ.
કારણ કંઈ નહીં.
આખ્ખી સીટની લાલચ પણ કામ ન કરી શકી.
અમને લાગ્યું
કે એને એ.સી.ની આદત પડી ગઈ છે
અથવા
બાળકને તો આગળ બેસવાનું જ ગમે ને !
એક દિવસ બપોરે
એ અમારા બેની વચ્ચે ઘૂસ્યો,
દબાઈને સૂઈ ગયો
અને મારા ગાલ ખેંચ્યા-
-હું તમને સૌથી વધારે વહાલો છું, સમજ્યા?

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૨-૦૫-૨૦૦૮)

(સુખનો ચહેરો….            …સાંગલા ગામ, કિન્નૂર વેલી, નવે.૦૭)

.

રાત્રે
ઊંઘમાંથી ઊઠીને
એ બૂમ પાડે-
મમ્મી… પપ્પા…
અને રડવા માંડે.
જાગી જઈને
ક્યારેક હું
તો ક્યારેક એની મમ્મી એને પૂછે-
શું થયું, બેટા ?
એ બોલે નહીં
બસ, હીબક્યા કરે.
અંતે ક્યાં તો
હું એની પથારીમાં જઈને સૂઈ જાઉં
કે મમ્મી એને અમારી પાસે બોલાવી લે.
આ રોજનો નિયમ.
સવારે પૂછીએ તો કહે
કે મને ડર લાગે એવાં સપનાં આવે છે.
અમે કાર્ટૂન ચેનલ્સના માથે દોષનો ટોપલો ઢોળી દઈએ-
સાલાઓ… ટી.વી. પર શું શું બતાવ્યા કરે છે આખો દહાડો…
પછી
અમે એને સાથે સુવાડવાનું શરૂ કર્યું.
સમ ખાવા પૂરતો ય
એ
એક પણ રાત્રે
કદી અધવચ્ચે જાગ્યો જ નહીં.
કાર્ટૂન્સ જોવાનું તો
એણે હજી છોડ્યું જ નહોતું.

-વિવેક મનહર ટેલર
(૨૨-૦૫-૨૦૦૮)

(દમણના દરિયે…                          …૦૩-૦૬-૨૦૦૬)

*

મારી વેદનાનો રણઝણતો સાગર
એક આંસુમાં આપીશ
– તને ચાલશે ?

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૯૮૬)

(મૂર્ત પ્રેમ….                               ….તાજ, આગ્રા, મે-૨૦૦૫)

બપોરે
અમને બંનેને
પોતાના નાનકડા ખોળામાં ઢબૂરી
અમારા બંનેના માથા પર
ક્યાંય સુધી
પોતાના નાના-નાના હાથ
પસવાર્યા કર્યા પછી
અમારો દીકરો બોલ્યો-
‘તમે બંને મારા નાનાં-નાનાં બેબી છો’.
સવારે જ એણે
મમ્મીને પૂછ્યું હતું,
‘કાલે પપ્પાએ તને કેમ માર્યું હતું?’

-વિવેક મનહર ટેલર
(૦૨-૦૫-૨૦૦૮)

(કણકણમાં સૌંદર્ય…                …રણથંભોર, ૦૩-૧૨-૨૦૦૬)

ઉંબરેથી
બ્હાર ઓટલા પર
પગ મૂકતાની સાથે જ
મોઢેથી ચીસ નીકળી ગઈ…
ઝાટકાભેર પગ પાછો ખેંચાયો…
હાથમાંથી સવારનાં પેપર છટકી ગયાં…
…ઊભી ખીલી ઘૂસી ગઈ કે શું?
જોયું તો
એક મંકોડો !
એનો ડંખ વધુ ઊંડે ઉતરી જાય એ પહેલાં જ
ઝડપી ને જોરદાર ઝાપટ મારીને
એને દૂર ફગાવી દીધો.
મોઢાની ચીસ અટકી તો પગની ચાલુ !
લોહી પણ નીકળી આવ્યું.
‘ખતમ કરી નાંખ એને’-
-મારી ત્રાડના દોરડે બંધાયેલ
અને હજી આ દૃશ્ય પચાવવા મથતા
મારા નાના-અમથા દીકરાએ
ચંપલ ઊપાડી
અને પેલા મંકોડાને
એકવાર, બે વાર, ત્રણવાર- બરોબર ચગદી નાંખ્યો.
હજી એનો ડંખ ચટકા ભરતો હતો પગમાં….
…એના માટે તો એ ડંખ
માથે પડી રહેલા વિશાળકાય પગ સામેની
આત્મરક્ષાની કોશિશ હતી કદાચ…!
લોહીના કાળા લિસોટાને જોઈને
મારા દીકરાએ પૂછ્યું-
‘પપ્પા, બહુ ડંખીલો હતો?’
‘કોણ બેટા?’

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૨-૦૭-૨૦૦૭)

(ધાર્યું નિશાન…                          …કાચિંડો, મે-૨૦૦૭)

છેલ્લાં
ચાર-પાંચ દિવસથી
મારો
એકનો એક દીકરો
છ-સાત નાનાં-મોટાં સૉફ્ટ ટૉઈઝથી રમ્યા કરે છે.
નાનો હતો
-જ્યારે સૉફ્ટ ટૉઈઝ રમવાની ઉંમર હતી-
ત્યારે કદી એ
સૉફ્ટ ટૉઈઝને હાથ લગાડતો નહોતો.
હવે
એ મોટો થઈ ગયો છે.
રાત્રે સૂતી વખતે
આ બધાં રમકડાંને
પોતાની પથારીમાં
એણે કતારબંધ ગોઠવ્યા-
‘આ બધાં મારા નાનાં ભાઈ-બહેન છે !’
-અને સૂઈ ગયો…

-વિવેક મનહર ટેલર
(૧૨-૦૮-૨૦૦૭)

(ચાળણી…        …સૂર્યાસ્ત, માલદીવ્સ, ફેબ્રુઆરી-2002)

મને લાગે છે –
હું હજી પણ થોડો માણસ છું.
આજે સવારે
જ્યારે મેં
એક બગલમાં
બોડી ડિઓડોરન્ટ સ્પ્રે છાંટ્યો,
ત્યારે
અચાનક
મને
આકાશમાં
ક્યાંક
દૂ…ર
ઓઝોનના સ્તરમાં
એક નાનકડું બાકોરું પડવાનો અવાજ સંભળાયો.
મને લાગે છે…

..કેમકે
પછી મેં
બીજી બગલ જેટલા આકાશમાં
બાકોરું પડતું બચાવી લીધું !

– વિવેક મનહર ટેલર

(કુંવારી નદી…     …રણથંભોરના જંગલમાં, 04-12-2006)

તું સાગર છે.
તારા માટેનો મારો પ્રેમ
એટલે કુંવારી નદીની તરસ.
રેતીના સાગર સાથેના મારા સંવનનમાં
મુખપ્રદેશના મદોન્મત્ત ચુંબનનો અનંગવેગ નથી
ને અલિપ્ત છું જહાજોના આલિંગનથી…
હું તો ખડકને ઊગેલું
ને રેતીમાં ચૂર થયેલું સ્વપ્ન…
પાણીમાં જ વિસ્તરેલું
પણ પાણીથી જ દૂર રહેલું ક્રંદન…
મારી પૂર સમી ઉત્કંઠાઓને જન્મવાનું વરદાન નથી
ને ચંદ્ર દ્વારા પાગલ ભરતી-ઓટના પ્રદાન નથી.
કોઈ સહસ્ત્રબાહુ ખેલ છોડે
યા ભગીરથ તપ આદરે
કે અગત્સ્ય કોગળો કરે
તો-
-તો સાગર, નદી, નદી, સાગર…
તું સાગર છે…
…પણ રેતીના કિલ્લામાં ધરબાઈ ગયેલા ખજાના સમી
મારી ઈચ્છાઓને ક્યાં ફળી છે ?!

-વિવેક મનહર ટેલર

(સહસ્ત્રબાહુ, ભગીરથ અને અગત્સ્ય- આ ત્રણે ય ક્યાંક કોઈક સ્વરૂપે પાણીને બાંધવાની અથવા બંધાયેલા પાણીને વેગ આપવાની દંતકથાઓ સાથે સંકળાયેલા છે. સહસ્ત્રબાહુ રાજાએ એના હજાર હાથ વડે બંધ બાંધી નદી રોકી લીધી હતી. ભગીરથે તપ વડે ઉદ્દંડ અને ઉચ્છ્રંખલ ગંગાને પૃથ્વી પર અવતારી એને દિશા આપી તો અગત્સ્ય રાક્ષસોને મારવા માટે આખો સાગર જ ગળી ગયા….)

(ઉડાન..                                         …માલદીવ્સ, ફેબ્રુઆરી-2002)

*

કેટલા મેઇલ આવ્યા…
કેટલા મેં વાંચ્યા… કેટલા ન વાંચ્યા…
પહેલાં તો મેં જવાબ આપવાનું બંધ કર્યું
ને પછી તો મેઇલ ખોલવાનું જ બંધ કર્યું
થાક્યો ત્યારે ઇનબોક્ષ ખોલવાનું પણ બંધ કર્યું
ને હવે તો નેટ પર બેસવાનું જ બંધ કરી દીધું…
પછી
એક દિવસ
વાવંટોળ જેવી એ અચાનક આવી ચડી…
હવે
એ તો કોઈ મેઇલ ન્હોતી કે
ક્લિક્ કરવું નહીં, ખોલવું નહીં, વાંચવું નહીં
કે જવાબ ન આપવું શક્ય બની શકે !
મેં
મારી આંખો બંધ કરી દીધી.
એણે જોયું કે
મને અચાનક પાંખ ફૂટી રહી છે…
ડોક ઊગી રહી છે… પગ લાંબા-પાતળા બની રહ્યાં છે…
અને
મારું માથું
રેતીમાં ઊંડે…વધુ ઊંડે ખૂંપી રહ્યું છે…
-શાહમૃગની જેમ !
એ તરત જ પાછી વળી ગઈ.
હવે આ સરનામેથી કોઈ મેઇલ કદી નહીં આવે
એની એને ખાતરી થઈ ગઈ હતી !

– વિવેક મનહર ટેલર

(ઈતિહાસના ગર્ભગૃહમાં…                         …ભીમબેટકા, નવે-05)

*

હાશ!
હવે ગાડી ચોથા ગિયરમાં ચલાવી શકાશે…
આવનારી પેઢી માટે
પેટ્રોલ પણ બચાવી શકાશે
અને
ઓછા ધુમાડાના કારણે
પર્યાવરણને પણ ફાયદો થશે!
સરસ સડક બની ગઈ છે,
કાલે જ
કોર્પોરેશને
મસમોટું ઝાડ કાપી નાંખ્યું હતું
તે જગ્યા પર!

– વિવેક મનહર ટેલર

(બાથટબમાં માછલી……                           …..સ્વયમ્, મે-૨૦૦૬)

*

પપ્પા !
આજે
તમે હાથ ફેરવો છો
તો મને કેમ નવું નવું લાગે છે ?
આજે કેમ આવું ?
આજે
શા માટે
તમે
મને
તમારી અને મમ્મીની વચ્ચે સુવડાવ્યો છે ?!

– વિવેક મનહર ટેલર